This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's books discoverable online. It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the publisher to a library and finally to you. Usage guidelines Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. We also ask that you: + Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes. + Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help. + Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. + Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. About Google Book Search Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web at |http : //books . google . com/ I 73 LIBER SINGULARIS D E BYSSO ANTIQUORUM, Q, U O, EX ^GYPTIA LINGUA, RES VESTIARIA ANTIQUORUM, IMPRIMIS In S. CODICE HEBRiEORUM occurrens, explicatur : ADDIT^ AD CALCEM MANTISSA ^GYPTIAC^ ^V, OMNIA CURA ET STUDIO JOANNIS REINOLM^FORSTER, LL.D- Societat. Regis Scient. ut & Antiqu. ap. Lend. Sodalis. Ego cur acquirere pauca Si poiTum,. invidear? Horatius. L O N D I N I, Typis cxfcripfcrunt Gul. Bowytr & J. Nichels : Proftat apud B. White, T. Cadell, & P. Elmslev. MDCCLXXVI. f^^y^ ,0.rv«J^--««Ji^-» 1Ra-» . HONOKABILI Et PLURIMUM REVERENIXJ SHUTE BARRINGTON, EPISCOPO LLANDAVIENSI, S. P. D. JOANNES REINOLDUS FORSTER. t JtLX quo primum Tibi, Vir H07 NORABILIS ET PLURIMUM ReVERENDE. innotui, tanta comitate me accepifti 9 toties me confilio, audoritate, re adr juvifti ; tantifque me beneficiis devin^ xiili, ut profedto ingrati/Iimi aoimi notam merito incurrerem, ni heic loci idem publice declararem. Haec TuA benefa6fei quidcm luben^ ter magna eile agnofco ; verum ea noa miaora funt, quod ea przeflitcris hoj- A z mini [ iv ] jmni extraneo, obfcuro', & umbratico ftudiorum generi addifto. Majora hifce, quod omnes Eruditi Te Amicis & Pa- tronis fuis accenfere queaot, quos of- ficiis profequeris, confiliis adjuvas & paitrocinio Tuo fublevas. Maximum vero, quod omnia benefaQa, infigni TuA urbanitate & facilitate, magis ho- minibus fefe probent ; quodque Tu omnia humanitatis officia, non operofe, fed veluti aliud agendo praeftes ; & ita tamen accurate iis fungaris, acfi »ulU alio quam huic muneri unquam vaca- veris, 8c; vitam in eo obeundo confun\T feris. Hifce virtutibus confpicuura, (quibus pauciffimi noftri aevi Viri funt exornati) -iiceat mihi gratulari Reipublicae Te ^afem Porcerem admotuni, Ecclefiae • - vero veto Fxsfulem. Liceat mitii porro gratulari omnibus bonis, 8c optima- rum litterarum Studiofis, quod noftra Britannia magnorum virorum feracifli^ ma, Te in tam merito fafti^o collo. catum confpiciat. Denique 6c*mihimet ipfe gratulor, quod Te imprimis Pa?^ troniun iim nadlus, & quod mihi hafce pagellas in publicum emitteire paranti, permiieris nomen TuuM prsefigere. Verum fupereft ut hiice divins pro- videntiae & Tuse comitatis, hu anitatiC que muneribus non defit perpetuitas. Id unum igitur a Deo Ter O. M. vo^ tis precibufque pie, fande, ferv^enter- que expetimus, ut quam diutiflime Reipublicae, Eccilefise, amicis, clienti* bus & omnibus bonis ferveris falvus & inpolumis : id enim ex vitse anteadas 5 \ tenore - ' [ vi ] teoore Conftatj Te numquam nobis defuturum. - Hifce publtcis votis, id unicum pri- yaoim aiddam, ut numen Supremum iis, quibus me in banc diem cumu-> lavit bene&^is annuat^ & me indies jn&gis dignum reddat Tuo Patrocinio, TuA humanitate, Tuo denique amore. Vale. Dabam Londini. Kalendis Fe« bruarii, Anni MDCCLXXVL, PRiE- [ vii ] P R ^ F A T I O. J A M plures elapfi funt: anni, ex cjuo . libellum, quem nunc publici juris facio^ confcripfi* Id potifninuin feci ut ftudm Linguae jEgyptiacae, cjuas tunc teroporis frigebant, magis Viris Eruditione & doftrii* na confpicuis commendarem ; utque often- detcm aliquam equidem- utilitatem ex hoc ftudiorum genere, (quod plerique faftidi- unt) pofTe in litteras dimanare. Quam parce ufus 'lim jure conjeftandi, quilibet aequus ledlor diji3dicarc poterit. Mantiffas ad calcem opufculi de Byffo adjeci, ne pla- gulas vacuae eflent : nee me in eis jadio, verum conjeduras meras me propofuifle, fincere fateor ; tales tamen, quae fcftfan utiles poterint efle iis, qui vera quaerunt. Si Viris confummati Judicii^ ha?c opella non difplicuerit, id mihi fatis praemii efle pro hpcce labore, credam 5 & fi me comiterf rediora viii " P R ^ P A T I O. rediora docuerint, bene aftum effe mecum^ reputabo : lis vero, qui maledid:is inceilere folent, quos a fua fententia alienos cffc videnty ii me quoque conyitiis* profcindent, nil regeram ; quia id alienum credo a Viri boni & eraditi moribus, & quia alia magis necelTarra negotia prohibent in lites defcendere. Si quae Errata ab operis fuerint commifla ea B. L. excufabis ; & pauca, quae ipfe detexi Sphalmata, corrigere non gravabere. De ... .. ■ ...-^■•■...i DE BYSSO ANTIQUORUM, LIBER SINGULARIS. I. DE Byffo antiquorum agere conftltui, fimul vero, ex antiqua ^gyptiorum lingua, vocibus quibufdam Codicis Hebraei lucem affundere. Rem arduam, magnique laboris aggredior, nil enim inter- res antiquas aeque obfcurum ; et fi quid circa res hafce a viris doftiflimis monitum vide- mus, id vel quafi aliud agendo fcripfere, neque ita ut major lux rebus antiquis ac- cenderetur. Praeterea diffidia autorura circa res antiquas, omnem banc materiam non B illuf- 2 LlBER SiNGULARIS illuftrarunt ; fed potius id efFecerunt ut jam mihi dicendum fit cum comico : Feciftis probe Incertior fum muUoy quam dudum *. ttasc omnia rem multo reddunt difficUiorem, ideoque fi eandem non omni luce clariorem reddere potero^ id tamen imprimis annitar, tit obfervationes quafdam baud vulgares, ut fpero, judicio orbis eruditi fubmittam. Ante- quam vero eas in medium proferam, ordinem, quo me id optima prasftiturum credo, paucis exponam. Erat mihi quidem in animo, omnes, quantum poflem, doftorum virorum fententias circa Bjffum colligere, & meam de eis fententiam dicere ; at funt mihi plu- riraae rationes, quo minus id perficere queam ; itaque omifl^ operofa enumerationc fenten- tiarum; primum in nomen Byfli & Gof- fipii inquiram, & hafce a reliquis id generis mercibus ad rem veftiariam apud antiquo^ adhibitis, diftinguam ; ideoque omnes hu- jus generis plantas ex mente botanicorum defcribam ; dein de prima origine & ufu * Tcrcnt* Phorro. ii. 4, i^ Byffi DE BVSSO A N T IQMLTOk UM. 3 ByfE difleram^ loca undc vairias ejus fpecies allarae fuerint paflim indicabo : indeque difpiciam an omnia -^gypti Una fuerint Byffina & Xylina, fimul & varias ex Byflo & Goflipio apud antiques fadtas telas me* morabo, fie et veftes piftas acu, coloribus, pigmentis. Partem etymologicam, qua voces Hebraei codLcis ex lingua ^gypti explicare annitar, hinc inde operi interfpergam> ne nimlum taedlum ledori pariam. IL Primum itaque fit nofl:rum negotium in originem nominis Byfii inquirere. Byjfas eft. vox, quani Romani primum a GraeciSj latins propagate imperio, una cum re ipfa accepere. Hejychius^ Suidas^ & autor JE/y/w^?- logici^ Byfluni de colore purpureo inteK ligunt. Hejycbius enim ait Butro-ov eflfe %f^f6« UfTi Tiyf xjiSyifig trapuKufA^avofitvov I idem Bucf- et^x exponit Tropcpvpa. SuUasitidenx aitBv(r(rqv efle I3ctfi/iv Bz 'TTO^ipvpoi^ I & Bvd'crivovj rca Bvcrcrca l2iQ(t(ji{iBvop. Etymologicon magnum ex editione Sylburgii habet Bytrcr^?^ et^og (3o](zvrig.' « J ov Td (tTT ccvjfjc (SxTrjofZBva IfJLocl^otj Bvctcrivx Xsyovlxu Sed certe falluntur : id probabile B 2 videtur, 4 Liber Singularis videtur, temporibus quo Hefychius, Suidas, & auflor Etymologici vixere, Byffum pro colore ufurpatam fuifle. Redius illi, qui de genere lini iiitelligunt. Jam vidimus Ety- mologici autorem Byffum vocare eiSog^ojutf^g. Philoftratus de vita Apollonii, lib. ii. c. 20. pag. 70. T71V Si Bv, Xivov Tt aSog DE ByS S Q . An TIQ%ORUM. 5 Tt i^tov ytyvejccr Haec quidem fatis fuperque probant, Byflum non efle purpuram, fed genus /;W, quod tefte Polluce, ut vidimus, in India primum, poftniodum & in -^gypto habebatur. At Plinius Byjfum^ lib. xix. c. i. quoque circa Elim in Achaia geniiam affirmat: haec folus Plinius habet. Hieronymus Comment, in Ezek. c. xxvii. dicit : Byffus in JEgypto quam maxime nafcitur : fie & Judaeorum dodtores ^^ quod ol LXX femper per Bu.\vm gt&ijTa;!/. base habet : X/yJa;i», t^iv A«- y\)if\ioL fZBVy vBpiQoXuiov S^av enii, to vvv^Kfotr* eov xocXafjuyoy. Itaque nop dubium Sin« 4ona ex lino fadani, non ex lana : at alia quseftio manet, an ex lino vel ex lino Xylino. PE BySSO AnTIQJLJORUM. 11 Xylino. Apud Arrianum cnim in Periplo rparis Rubri, Sindones enumcrantur inter iperces ex India allatas ;* in India vero linum non erat : nee quidem noftra aetatc linum reperitur in India, quod jam Ofbeckius in Itinerario oftcndit, p. 3S3. vol. i. edit. Anglican ; fed omne linum importabatur in Indiam ex -/Egypto, non in telis, fed jam in vefles paratas, fciilum & futum. Quod im« primis certum eft de Mou^a Arabian Fe* licis portu, quo -^yptii oOoviov inferebant. jEgyptus regie lini feraciffima, adeo ut Ro- mmis & Graecis, imo & Syrias lina ^gyptia fttfficirenty certe non egebat lino; itaque Sindones & othonia, vel lintea ex India petita, nonnifi Goflypina feu Xylina fuere. Mela quidem 1. c. ait : Lino ve/iiuntur Indi aut Lam's quas diximus, fed fallitur; de* ceptus, uti jam a Salmafio obiervatum eft in Solinum, a Graeco autore unde accepit iua, fcribente, Iv^oi spm x^cavjui tj Xtvia; id eft, illis lanis vefiiuntur quae linum crant, fcilicet xylinis. Hinc jam patet, linum quidem a Byflo prorfus fuiffe diftindlum ; et fi alicubi mentia fiaifta eft lini jEgyptii, cujus Plinius plures cniimerat 12 Liber Singularis enumerat fpecies, certe linum communie in- telligendum ; at 11 linum memoratur ex India feu Sindones & othpnia Indica, certe nonnifi Xyliiia h«c lintea effe poflunt. IV. Circa Bombycina fi non tantus apud- veteres diflenfus, certe adeo obfcura ejus mentio fafta, ut maxima difficultas fit eru- cndi quid per bombycem intelligatur. Anti- quiffiraus forte auftorum eft Ariftoteles, qui ejus mentionem injicit, Hift. Animal. L V. C. 19. Ex h Ttvog (DccaXfjKog fcsyuXov^ og f;^6/ oiov Kspocjcc' KOLt hotCptfit rm otikXtavj yiv^oii ie Trpcojov [Jt,BVj fjcejuCaXovjog m CiCCdXi^:cogy zufATrniy BTTBijx (Sofji&vXiog, SK Je T»7» vejcvSocXog* bv b^ JIb firiCi jJitjoc^aXXoii T^vjctg rug fco^(pa,g 7ra(rug bk Jg T»7^ m ^oo^i xa/ Toc ^oiJL&vKtot uyuXvatn rcav yu*^ VUITCUV TiVBg UVU7fy}Vl^0fJbBV0ily KCCTTBlloi vpaiv}i(rim Updolfj ^B XbIbJoc^ v(p»ivut BV Kcf IIociJL(pvXvi Aula)}^ ^vyoPiXp* Plinius hunc locum certe ob oculos habuit, cum lib. xi. c. 22. de Bombycibus tS bomhylio & necydalo & quis primus bomby-- cinam veQem invenerity fequentia fcribit : Sluartum inter htec genus bombycum in JKJyrja proveniensj majus quam fupra diSia. Nid&s lutojingunt^falisjpecie^ appUcatos lapidi^ tanta duritia^ DE Bysso Antiqjiorum. 13 duritia^ ut Jpiculis perforari vix pojjint. In its ceras largius quatn apes faciuntj deiride majorem vermiculum. Kt alia horum orlgo e grandlore vermlculo^ gemlna protendente fui generis comua. Prlmum erucafit deinde quod vacatur BombylluSy ex eo necydalus^ ex hoc in fex menjibus bombyx. Telas araneorum modo texunt ad vejlem luxumque foeminarum^ qua bombycina appellatur. Prima eas redordlri^ rurfusque texere invenit in Ceo muliir Pamphila Latoi filiay non fraudanda gloria excogitatie ratioms ut denudet fceminas vejlis, Haec ad verbum fere funt Ariftotelis: at capite fe- quenti de bombyce Coa agit: Bombycas & in Co infula nafci tradunt ; Cuprejpy terebinthi^ fraxiniy quercus fiorem imbribus decujfum^ terra halitu animante. Fieri autem primo papilio^ nes parvos nudofque mox frigorum impatientia villis inhorrefcere^ & adverfum byemem tu* picas Jibi inftaurare. denfas^ pedum afperitate radentes foliorum lanuginem vellere. Harlc ab his cogi unguium carminatione^ mox trahi inter ramos, tenuari ceu peSiine. Pojlea ap^^ prebenjam cor pore involvi nido vqlubili. lum ab bomine tollij fiSlilibufque vafis tepore & fur- 14 Liber Singular is Jurfurum ejca nutriri: at que it a Juhnafci Jki • generis plumas^ quibus vejlitos ad alia penja dimitti. ^^ vero ccepta fint lanificia bumore kntefcere^ mox injila tenuari juncen fujh. Nee puduit has vejies ufurpare etiam virosj kvi- tatem propter ajlivam. In iantum a hrica gerenda difcere mores, ut oneri fit etiam vejlis. ^JJyria tamen hmbyce adhuc faminis ceditnus. Ifidoris Originum, 1. xli. c. 5. fie de Bom- byce agit : Bomiyx frdndium vermis, ex cujus lextura bombycinum conficitur* Appellatur au^ iem hoc nomine ab eo quod evacuetur dum fia generat et air folus in eo remanet. dein<}e lib. xiv. c. 6. Coos infula ddjacens provincidp, jittica, in qua Hippocrates medicus ndtus e/l^ qu^y ut Varro tejlis ejl^ arte lanijicii prima in ornamento faminarum inclaruit. lib. xix, C. 22. Bombycina (veftis fcilicet) eji a bombyce mermicuby qm longijfima ex fe ffila generat, quorum textura bombycintfm dicitur, confaitur^ que in infula Coo. Etfi haec autorcm fapiant parum ^ruditumy utpote qui Ceam Atticas vicinam infqUmt c^ni Co Hippocratis m<)- diqorum principis patria confundit, tam^ f^tis fuperque probantf . Ifidorum fua ex Varrone, DE Bysso Antiqjjorum, 15 Varrone, doftiiSmo fui «vi viro, haufiflc. Omnibus hifce teftimoniis veterum penfitatifl^ hinc quam plani^mc apparet, duas bombyces a Plinio memorari, Aflyriam de qua & Ari/loteles jam egerat, quae nihi aliud eft nifi fericum quod liunc noflrates ex Sinis^ India, Perfis & Turcarum regionibus, Italia & Gallia petunt. Sunt quidem tarn in Arif- .totelis quam in Plinii verbis quaedam, qua? minus in bombyces fericas quadrant, at ea latius condonanda fcriptoribus, qui nun- quam ipfimet oculis luis hofce viderant ver- mes. Deinde AJJyria bombyx Plinio dici- tur, ac fi in Aflyria hofce vermes reperires tempore Ariftotelis vel Plinii ; quum potiu^ & recentioribus temporibus, aetate Juftiniani Jmperatoris, nondum in Perfia & Aflyria haberentur, fed ex Seribus & India com- mercio peterentur bombycinse telae. Deni- qu€ (imt mihi rationes dubitandi, an unquam holofericas telas Romanorum tempore ha- buerint antiqui : quid enim opus fuiiiet tetas redordin& rurfus texere^ fi holofericse telae ad Graecos Romanofque tempore Ariftotelis & Plinii allatae fuiflcnt: fulpicor itaquc omnes i6 Liber Singularis omnes veftes bombycinas ex oriente allatas fa'iffe fubfer teas y ex bombyce ferica & xylino faftas & quidem vel tantum ftriatas; vel etiam ftamine ex una, & trama ex altera ma* teria fafta. Altera bombyx erat Coa^ fa6la ex telis parvorum papilionum piloforum, qua viri foeminaeque propter leVitatem aeftivam promilcue utebantur. Ajfyria enim bombyce pretiofiore, folis foeminis Plinii aetate, cef- fcre viri. Nomeii bombycis, Gr«cae originis, a bombylio animalculo, quod bombum edere volatu folebat ; & quidem, ut fufpicor, a Coa bombyce tranflatum, ob fimilitudinem quan- dam, ad Aflyriam. Ex Coa bombyce fie- bant vejies Coa tcnuiffimae, & quarum me- minit Horatius, 'Cots tibi pane videre eji Ut nudam. . & TibuUus a Eleg. yi. 2$. Huic fint &f tenues veftes ^ quas fcsmina Coa Texuitf auratas difpofuitque vias. Lucretio maUdenJta Coa appellantur* At bombyx JJfyrta vel ferica non raro & Medica appellata .■^.' DE Bysso Antiqjjorum. 17 appellata fuit a Graecis, tefte praefertim Prb- coplo, lib. i. Pqrficorum, ocjjJti h B^tv ^ fi^l^ a^u e^ rig itcaGo&ci riiiv B(r6iljlu Bpyu^ecOatj yjv ttuXcci jxsy 'EXXfjVBg MBSkKvjv^ tuvvv Sb (rrjpiKfiv ovofjioi^a^t. A Coa, ut fufpicor, bombyce^ omne poft- modum molle, lanuginofum bombyx & bom^ bycium appellatum, (ic apud Plinium, 1. xvi. c. 36. funt: Bombycia arundines^ & lib. xix. c. I. fruftum Goflypii memorat, cujus ex*^ interiore bombyce lanugo netur^ fi.c Diofcorides lib. ill. c. 18. mentionem injicit Acaiithii, ■ ex cujus lanugine avXXByofiBv^i jcoct vf/&« in regione quae nunc Bukharia minor vocatur ; hi & Hunni albi & Euthalitie font appellati, tefte Procopio, & fuere multo civiliories . Hunnis Septentrionalibus, urbefque inco- luere, contra quam reliqui Hunni foliti funt facere. D E B Y S S p A N TI QJJ O R U M, 21 ^ facere. Praeterea Seres erant vicini Indica & Cafiris vel Cafpiris^ i. e, iis quos nunc vo- camus incx)las regni Cajhmir\ nam Seres cum Indis commercia habebant. Itaque certe regiones occupabant quas parvum Tibet & Bukhariam minorem hodie vocant. Suntin hifce regionibus, diverfi abUlbeckis, qui haec depraedantur magis, qUatn occupant loca, indigenae Bukhari, quos Sari ap-^ pellant : reliquiae certe gentis Serica. Sed nunc jam de Origine nominis Ser paucis difputabimus. Moris eft fuitque ab omni' aevo inter gentes Orientis & interiorum Afise i;egionum, . tribus varias populorum dif- tinguere nominibus a coloribus variis de- futotis : fie albi Hunnt, fie. alia Ruffia^ & iple Rufforum dominus femper a Khalmyccis Domen albilJariyUt. regis accepit: ARuflis Khalmycciy imprimis ii, qui olim in inte- riore Afia ad. Occafiim fluminis Irtifli dege- bant, ibipper vocati fijnt nigri Kbalmyccij at Telengutae gens orjginis. quondam Ta- taricae alborum Khalmyccorum nomen apud Ruflbs gerit. At princeps popylus femper aurea tribus nomen geffit ; (ig pofteri Batu * ..G3 Khani 92 Liber Singularii Khsni gd Volgam flumen in Ruflia dc* jgentes cum fua tribu Zolotdya Horda^ i. e, aurea tribus a R\iffis funt appellati ; Tatari fuupi habuere' ^hun Khartum quod lingua Mogoiica Aureum Khanutn denotat ; Si- ncnfes feipfos Kin vocarunt, i. e. jiureum imperium ; Ser lingua Tibetana auirum fig- pificat^; igitpr Seres funt gens, quam Tibetani vicini Indiae populi turn temporis (iominam harum regionum agnoycre : & ut eloquar quod fentiam, Hunnos iplbs fuiffe fufpicor Seras hofce, a Tibetanis India yi^ cinis fie appellator : nam fi mode refpicere yclis quales nobis defcribantur ab Ammiano Marcellino + & a Jqrnande Attilas & Hunni, cap. xxiy. Nam G? qvos hello fir^ Jiian minime fuperabantj vultus Jul terrors nimium pavorem ingerentes terribilitate fug0^ kantj eo qu»d erat eif /pecks pm^enda nigre^ dine J fed velut quadam^ (fi dici fas efi) d$-- formis qffa^ ngn facie s ; habenjque fnagis pwsQa quam kmina. , . . Maribusferro genasfecanU ^ • Vide Fr, AuguiUn. Ant. GcprgS AlpKabet. Tibcti- hum Romse 1762. p. 654. ^ortt et regio Indlm non raro #ppellf^ta Seriifffa iiMie npiiMB traxic^ ^uod eflet Jtuiia tmn^. t Amm. MarcelL lib. zxxL <;• j. antequam DE BVsso Ant iQjrbRtTM. 23 Mfitequam ladiis nutrimenta pef'cipiantj vulneris cogantur fubire ioleranttam j hinc imberbes •fenefcunt ^ fine vtnuftate ephebi'funti qUia fades ferro fulcata^ tempefiivam pilorum gra- tiam per cicatrices abfitmit. Exigui quidem forma^ fedarguti^ motibus expeditij & adequi- tandumpromtijjimi: fi:apulis^latis^ & ad arcus fagittasque parati: firmis cervicihus ,^ ^^fa-^ perbia femper eredii. Jornandes Rer. Get, c. ^^. Forma brevis^ laio peSiore^ capita grandiori, minutis oculis^ rarus barba, cams aJperfiiSy fimo nafo^ ieter colore ^ originis fiue figna reftituens. Caput ipfis nil nifi difFormis moles, pdrvi oculi, nares depreflae & peiii^ elifae, malae imberbes ; opim® cervices, car- nem inter femora fua & equorum terga fub- fertam fotu calefaciunt brevi, & iic fatis commodam efui credunt. Quis non hie, Seras agnoverit apud Autorem Peripli maris Erythrsei rca jzbv troajACLTt koXoQqi kxi artpoipoi^ 'rrXdrvTrpoTUTToi^ trifioi. x. r. X* & tales MogoH & Khalmycci, Hunnorum pofteri, in nof- tram ufque aetatem funt. Deindle Serex vicini erant Utugurh feu Attacoris genti certe Hunnicae; & quae cum Seris ejufdem corporis C 4 gens 24 Liber Sihgulaeis gens erar, venim ^ireiik tribus. Deniqac obfervandum eft ^iam id qood Plinius^ lib. xxxiv. c 41. menioit : Ex onauius aufem gtMribus pahna Scrico ferro eft. Scris hoc cum veftibus pellibufque mittunU Ar- rianus in peripio maris Erythnei, p. 22, fnentionem faciens mercium ex regione circa Sindum exportatamm, meminit & ini^oM €£pfjutT£c Tuu o6o9ioy xcu f^fia (ni^xoif 7C0U lyJit- xop f^sKav. Quspnam alia hie regio fern boni adeo ferax intelligi poteft, nifi eadem ex qua poftmodum Mogoli exiere ? nempe £r- gana-koriy circa fuperiora Yaiki fiuminis, ubi nunc plurima metalla fern longe optrmi & integer mons Magnetis obvilis eft? Hinc et fadum ut apud Mungalos & Tfingis- Khani, pofteros, feftum inftitutnm fuerit annuuni, quo ferrum candens cudebatur : in inemoriam forte quocj ferri yfum & metalla didicifl'ent, qua re, arma fibi parare dofti fuerej funt etiam Tatari ad flumina Con- doma & Mrafa, quae Tomo flumini junda, tandem Irtifhum influunt, qui ob artem fer^i cudendi ejufque metalla, a Ruflis Kufmtjt^ i. e. fabri ferrarii, funt appellati; fed hac tan- turn obiter dtfta funtp, quia ferioris funt «Bvi. DE Bysso Antiqjjorum. 25 aevi. Haec eadem regio & magai pretii^ muf- ^ telarum Zybellioarum pelles aliafque prae- terea praebet, quae femper magni. funt ha- bitae; fed anne hae regiones Serki bom- bycini fuerint feraceg ?. dubito : . & quidem eo magis, quia idem Arri^ius, p. 36, inter merces ex Thipa Barygazain per Baracjuram (non ut male editus Arrianus habet S^a Bock- Tpcav fed potius hoc BupccTcou^m) pedeflri itinere 4elatas recenfet : A(p rig ro ts Ep/ov, tccu to eQoviov TO (TSptTcov tig Tf^v Bapvyul^ay hx B»^ci^ Kiipm wB^ifi (pBpBTC64» Ell lauas & lintea Serica ! Quid haec, non nifi xylina ? Nil enim Lana Serica cum ipfo bombycino Serico commune habet. Haec omnia fatis fuperque' ' evincunt; Seras fuifle Hunnos turn temporis in regionibus. circa iSj/^^jr &c Akfou & ut que ad Irtyjh & Jayk flumina, imo & ad Indiam & Perlise vicinqs Tocharos late im- peritantes, & qui banc ob rem ferrum op- timum, pelles pretiofas & lanas xylinas cum telis xylinis magna in copia apud fe habe- bant : niuii & nunc in Bukharia tantqs xylipi proventus eft ut mercatores merces oranes, cujufcunque generis, non nifi xylinarum telarum pretio emant & vendant, & iis monetae. z6 .Liber S i n g u l a r i s^ moncti loco utentur, in negotiis peragendis, pretioque rerum ft^tuendo. li idem Hunni nafis^rant fimis^ faciebus latis, uti Seres, & jiurea tunc trihs locum tenebant, quod & Sirum : nomen denotat. Neque mihi uUum dubium eft, Sericum xylinum fuifle : nam tf^ov tn^tnov lanam denotat ; et quod magis rem hancce probata unanimis eft omnium antiquitatis fcriptorum confenfus, de lana vclleribufque Sericis* Sic Virgilius, L, II. Georgic : vcr. jap. . ^uid iietnera Aethhpum molli canentia kna ? Velkraqtie ut foliis depe^ant tcnuia Seres? Et, Igneii facie fed noti vellere Seres. Sic & Plinius 1. vi. c. 20. Primi funt hominum qui nofcuntur Seres, lank to JiU varum nobileSj perfufam aqua depe£lentes frondium canitiem^ unde geminus fceminis nof- tf^is labor redordiendi fita^ rurfumque texendi: ^am multipUci ofere^ tarn longmquo orhe pe^ titurj ut in publico mdtrona tranjluceat. So* linus, c. 50, p. ^^. Sic in traSlu ejus one qua fpeSat ajtivum orientem ultra inhumanos Jit us primes hominum Seres cognofcimus^mqui aqudrum DE BySSO AnTI QJJORUM. 2J- aquarum ejj^ergine inundatis frondibus vellera arborum adminiculo defe^unt liquor is ^ & lam^ ginis teneram fubttliuitem hufnor& d^mdnt ad' obfequium. Hoc illud efi Sericum^ in ufum pub^ licum damno feveritdtis admijfum^ et quo oftenM dere potius corpora quam vcjiire primd fafninis^ nunc etiam virii luxuria perfiiofitlibido. Pla-* niffime apparet tanam arborearn^ non tom?» bycumtela^ mtcUrgii praefcrtim fi Dionyfium Periegetem de Sens confulamus ver, 754; feq. dicentcm, Aiohx h^^ivovjeg ^§V[^V^ uvhot ycctuj^f Etficcjx TSV^iiCiv TsroKvSuiSocXotj rtfjunievjctf Jalofitivct x^oii/i XsifieaviSoc avQetri woifjg* QuiS hie noQ videt tales telas xylinas^ coloribus, floribufque fimillimia floribus herbae, pi(ftaSy quales et noilra aetate in India & Bukharia nunore feu Scrica antiqua, fabrefaciunt ? Suntque quasdana^ex hifco telis, tenuitate & candore memorabiles : quae omnia diet nequeunt de Sericis bom* bycinis. Scd anne poftea certe voces Seri* cum ichokferiam probombycino fuere ufur« pat®? 2S Liber Singuj^aris patae? Fatecr: ita tamen, ut jam fupra of- tendl, omiies veftes ex orjente allatas fuiiie JUbfericas ; & Romae demwrn ex iis holeferkas vt\ /ericas faQas, quod ex hap ipfa diftinc- tipne mjubferkas & holoveras itMholoferigas apparet, ut etex operpfa ratipne redordiendi t^&s, ruirfUmqye eastexendi, quod certe non opus fuiflTet, hifi veftes allata? tantum fuh^ ftrica fuiflcnt. Sed quam'clariffime rem oanfecit Ammianus Marcellinus, lib. xxiii. Apud Seres fuhluclda jilva^ In quibus arb^rum foetus aquarum ajper^inibus ctebris^ velut qu^e-- dam vellera mollientes^ ex lanugine ^ liquor e mlxtdm fubtilitatem tenerrimam feSluntj nentef que^ suBfRMEN conjiciuntfericum: imo &Hie- ronymus Hbro de inftitutione puellae utrum- que genus diilinguit : Spernat bombycuni Ulasy Serum vellera. Seres nempe a Sinis bomhyci- nura acccpere primum per negptiatores & vef- tibus fuis intertexuiSre.quas ex xylino com- muni faciebant & pro ftaniine bombycino, ^tpro tv^mz: &ufubumne utebantur xyliiio. Alfyrii, Med;E,' Perfi, primi veftes gerebant fericas^ i. e. mixtas ex bombycino & xylino ; Grascorum sevo Pamphyla Latoi .filia in Go inliila docuit lanuginem vermiura pro ne- mate D E B y 'S s-o • A N T I Qj; o k u M* i9 mate uti, id ftatim ad Sericum tranfla- tutfl, redordiendo fila, rurfumque texendo. Ut bombycina fola adhiberentur. Hifte vef- tibus, jam nunc appellatis Cois ab artificro Cose mulieris, molles & delicati tantufti utebantur : & a Ptolemaeis, Alexandria capta Romani Serica magna in copia habuere, nemo tamen holoferica ex viris geftavit ; forte id Caius femel tentavit ; nifi forte per ferica, qualia Caius geffit, fubferica potius funt intelligenda ; nam Aelius Lanfi- pridius in Alexandre diferte diftinguit a ho- lofericis, Vejles fericas raras habuit ; holofe- ricas nunquam induitj fubfericum nunquam donavit : nam et Aureliani xvo adhuc hb- lofericum * auro appenfum foit, ideoque Aurelianus Imperator uxori fuae negavit Serica, i.e. holovera: at primus Hclioga- balus Holofericis. ufus : deinde et innotuit Romanis, Serica ex piarte efle l^ombyciha & opus vermium : hinc in verba citata Virgilii, Servius cui res jam innotuerat turn temporis, quam planiffime rem explicat: jipud Indos & Serasfunt qui dam in arborihus 'uertneSj & bombyces appellantur^ qui in ara* nearum JO LlB£& SiMaUKAlttS ntarum morem^ tenwjfitm jila deducura, Unde f/i fericum : nam lauam arboream non pof- ,Jfimus acciperey ,quia ublque procrcatur. Sic eadem r^tione Ifidorus, lib. xix. c^ 27. , Sericum diSium^ quia id Seres primi miferunt^ Vermiculi enim ibi nafci perhibentur a quibui bac circum arbor es Jila ducuntur. Vermes autem ipji Grace ^o[4.Qmeg nominantnr^ De- nique tempore Juftiniani Imperatoris avula vermium ex India vel Serica, Monachi Conftantinopolin attulere, unde omnes Eu* .ropae bombyces funt propagati, praelcrtiiii poftquam Rogcrius Siciliae Rex; devifta Thef- falonica, hofce vermes in ipfam txanftulerit Siciliam ; uiide poftmodum, per Italiairi^ Galliam^ Hifpaniam, imo & per Germa*^ niam nuac funt diffufi. VI. Poftquam de ferico bqmbyclno -plu- rlbus difputavimus, fupereft ut et reliquas materias ad rem veftiariam pertiriente^ pau- CIS illuftremus.— Strabo, 1. xv. p; 47j^i ed. Cafaub. 1587. ei Nearcho refert: iii India efflorefcere knam in arborlbus; dein fiib- jicit : TOioc^jTo^ h Kon Tu CTififiita, ^}t TiP&y (pXoieiP j)E Bysso Antiqjjorvm, 31 |«epi/j ra (pvXXu s^^i rvf Xeuxj azotv&i^f €S't %i/ou^, pv avWeyofiBv^i kui v^eyrideiJiBVfiy (iufi* CuxoBtSTjg ymroti. Pro quo redius, Jo. Ant. Saracenus legit : k cvTOisyofjiBvov xut i^atvofjLsv^i fictfJiGctTcoBtSBlg BcGfirug ysvicrdai (pu^i\ PlinidS ei eodcm fdnte fua haiififle videtuf, diiixi re- fert de Spifia alba^ 1. xxiv. c. I2, Huic Jtmi^ Us ejl fpina ilhy quam Gr^ci Acanthion vo* cant^ minoribus multo foliis^ aculeatis per extretHitates ^ draneojd ianugine ohdudlis: qua colkdiaj etram defies qu^dam hombycinis fimilesfiunt in Oriente. Haec veJHmenta Acan^ thina appellata fuere, teflre Servid ad illud Et circum textum croceo velamen acantho : Virgilii, et Hefychias explicat k\L(tv9oq Trspip-^ pctfjLfjLOi i(pu(r(jLBvov* Hinc patet ctntiqUos lanii- ginem fpinofe cujufdam plantae in veftiura ufiim adhibuiffe, & base veftiiiienta dcafi'- D thina 34 Libber Singulari» tbina, fuiffc vocata; at quod plantae genus praecipue adhibuerint, id me ignorare, lu- benter confiteor. VIII. Theophraftus, !• vii. c. 13. etiam irietninit generis cujufdam bulbomm lanam gerentium de eis hulic in moduin diflerens :. Msyt^^ Se KUi i^ioSjcilii ^tucpopu roov Bpto(po^eav^ s^i y»^ Ti yevog roi^cv^ a (pvelui' B¥ ct^yvocKoig* sxf^ ^s TO €^ipv UTTO T}sg 'TT^cijiig- ^ovagy cag tb uvec f^Btrov BlVUl T^B Bicahflii TH Bv\ogf JCCU Tti B^Mp Vhtot nat aXXot IfjLcclioip Neque id nunc conftat, qualenam bulbi genus, hocce Theophrafti fuerit. Indi in America varias adhibent plantaa loGO lini ; & primo quidem loco Petrus Kal^ mius profeflbr Univerfitatis Aoboenfis in Finlandla vol. i. itineris in Americam fep- tentrionalem, p. 131. edit. Anglicse, men- tionem injicit, Apocyni cannabiniy quod novi Americae incola^, aeque ac gentes aborigines, in lihificia, retia, & alios huju3 generis ufus adhibent. Aborigines Americae auftralis^ circa colonias JBatavojrum Guianenfes^utuntur Tucea D E. 5 XSSO ^ AnTIQJUORUM. 35 Tncca flaifientofa^ hujus enixn folia conftant conggrie filamentorwm alborum, longitu-* diii^m fpliprum tranfeuotlum, pulpaque fe^ p^acea coqglvil;iriatoruiQ., Haec filaments macer^ndo & CArminaddo a pulpa fegnsigant fif pi;jepariant ; & fie pr^parata lini loco a4r. hib^nt. lifdeni & \Agave Americana praebet lifltea^ yeftes calceamenta & fila ; de qua re confule OJkBitkiiiterJndicum & Sinerife c^itiotiis Anglicae p. 54. Praeterea & cortice marboris igiK>tas ab Iiidi? vocata^ Samec^ in funes & tapctes donnitorias. adhibent» vide Bancrofts J^ay afkth Nstur^l hifiory of Guiana f f. 49^ Fuit ♦ Miifie plant5B Indicae fficcies vocata vocabiilo tndico Tindoqki cbnftat ex tunitis fe imricem involVentibus, compofitis ex fifU teniii^mb Ipngitttdine pjanta^ & materia pulpofa. Haecce filn ^xtrafla, fubtiliffimis fcilicet eoruiA feledUs, Indae mtt|iei:e,s texdtitin telas tenuiffimas, ^^Wt^HnteiriivLnt paffim appeilatb Ci^mir^itijSiuff (Camhrjc ytii|p) a Cameraco itrbe; Nee u)hi funt eis praeferend^ mollitit & propter levitatem aeftivam, quamvlfi fint minus cafididfl & potitis fufcefcant. Malieiei, Indae ilamen corpori circuajyolvunt, Sc paucorom bacillorunl ope telam pretiofiifimain jj^trficiunt faclji negotio. Vid^ Hi/'' toricat Colk&'ton of Voyag$f in tbi Sbutb Pai^c dcian$ hj AUx% D4ry0h$ vqI, H p. iTiif^M Incobs Infulae Madmfcar ex Libre arboris cujufHam prs« pmpt }eltm pulchrim & ob levhatem in pretio hsibitam Pa a femiais 3!^ Liber Sing ul Aft i* Fuit & b^us alia ex pinna marina, cnju* Strabo meminit, & qua pro ftolis Impera- ' torum adhibebatur, de qua re ad Teftul- liahum de Pallio Salmafins p. 218^, fuo more copiofe & erudite agit. Verum cum haec tyjiis non ex lino, vel goffypio, vel alia planta fuerit decerpta, fed ex conchylio; fatius duximus hie ejus tantum meminifle, fte ignorare hoc genus byffi videremtrr* IX. Sunt autem duo genera plantarum, quas credo ab omni asvo in veftes adhibitas^ & cujus fila byjfum veram & genuinam fuiffe, non dubito. Utraque ex methodo lUuftris Linnai ad claffem pertinet, quae Mona^ delphiaPolyandria ab ipfo appellatur. Harum plantarum in Syftemate fuo Ccleberrimus Linnaeus primam vocat Bombacem, fecundam GoJJypium : illi Perianthium monophyllum, campanulatum, perfiftens; ^r^ quinquefido^ a feminis Incolarum Prom. Bonse. Spei. Sic & Incols In- folarum maris Pactfici e Scirpo fquarro/o aliifque plantis* ilmilea telas texnnt. lidem quoque, ut fupr^ jam roonttimu9» Corticem Mori fi^yri/ira In vttics adhibent; vjerum etiam aliarum ar* borum cortices, E BY'Sso Amtiqjjorum. 37 trcOio : huic Perianthium duplex ; Exterius monophylliim, femitrifidum, planum majus. Interiusy monophylliim, obtufe quinque- . feriam emarginatum, cjrathiforme t Corofla JBombaciSf quinquepartita, patens fegmentis ipvato-concavis : at Gajfyfii fetala quinque, bail coalita, obcordara, plana, patentia. In , Bombace ^iamenia quinqvie feu plurima fubu- lata bafi connata: at inGoffypio^ numerofa 2Bque bafi connata in cylindrum, fuperne laxa & inferta coroUae. Goffypii Pifiillum conftat, germine fubrotundo, Stylo columnar! bcJUgmatibus quatuor craffiufculis : at Bom- . bacis germen c^Oi\\yQ fubrotundum, verum Jfylus ^Y\{ovtxi\%j Jiigma capitatum. Bombacis Pericarpium eft capfula magna turbinato- oblonga, quinquelocularis, quinque valvis, valvulis lignofis, includens Semina plurima, rotunda, involuta lana coloris fufci : at in Qojfypio Pericarpium eft capfula fubrotunda acuminata loculis tribus vel quatuor, to- tidemque valvis, involvens Semina plurima pvalia in lana plerumqu^ Candida. P I Species 38 L rBiBTR S I'-K G U LA R I 5 Species Bo m b ac i s fie a Liniiapo. enu? naerantur, 1. Bomb AX fpentandrumj ftoribus pen- Undris. Adulta vix acukata, tenerior atu^ -hos habet & folia digitata^ folhlis jeptem velitovem : habitat in Indiis. 2. RoMBAx (Ceiba) floribiis polyandri^y foliis quinatis. Arbor caudice aculeaXoy^ Jsabitat in utraque India. 3. BoMBAx (heptaphyllurn) floribus pcdy- andris, foliis Teptenis. Habitat in Atne* ricay €/ique caudice inermi. j^. BoMBAx (gojypina) folij? quinquelobi? /acuminatis fiibtus tomentofis. Divert a : Goflypio religiofo foliis fubtus tornentafis & Jlaminibifs diftinSOs^ Habitat in £^i^ orimtali. Species (Gtossyfii hafce habet Linn^§. If GosstPiUM /^A^r^^c^«m^ foliis quinque- lobis^ fubtus eglanduloiis, caule herbaceo. Habitat in Americfi^^ ^ India orient ali^ ejlque flanta (^nrtua^ DB Bysso An ti ojtroRtrM. 39 2. OosSYt'iUM (barhadenfe) folns trilobis integerrimis fubtus triglandulbfis. Ha^ bitat in Barbados y ejlque biennis. 3, GossYPiuM (arbonum) foliis palmatis, lobis lanceolatis. Habitat in Indue orien-^ talis arenofis. Saps lacinia parvuh^ inter foliorum Jtnus adnata^ unde Jinus obtufi ejje videntur. 4- GossYPiXTM (hirfutum) foliis quinque- lobis fubtus uniglandulofis, ramulis pe-" tiolifque pubefcentibus. Habitat in Ame^ rica. EJiptanta annua^ J^p^ biennis. 5. GossYpruM (religiofumj foliis trilobis acutis fubtus uniglandulofis^ ramulis jiigro-pun£tatis. Habitat in Indiisj e/ique plant a fruticofg. Jam nunc expedit, paucis exponere quie- nani harum fpecierum antiquis cognit* fuerint. Goflypium, hoc eodcm noxnina jam a Plinio niemoratur, \xt frute:^. quem ,.^iqui. GoJ/ypion vpcaut, plures ^^lon. Hinc fulpicor, earn hie intelligi fpeciem Goflypii, quarn rtcentioves arboreum appellant, quig id redjtius frutex quam magna arbor appeljar P 4 jnerefii 40 JLlBER S1NQULARI5 mcretur; deinde et Graecum nqmen ^v^o¥ & €piov uTTo ^uXn apud Herodotum, id max« ime evincit, id genus Goflypii cogtiitum fuifle primum, quod arboreum^ feu ^vhov vocari folet; alium adhuc argumentum poftea in fequentibus depromam, ex nomine hujus plantae -^gyptio, quqd njagls hanc opinio- iiem, uti credo, firmabit, Sequioribus & yti fufpicor Ptolcmaeorunj temporibws etiam herbaceum Goflypium ^gyptiis innotuit & cx Indiis forte importatum, pauloque fre- quentius coli coeptum ; unde ab Etymolo- gici Magni autqre vpcatur uloti fSojc^vfig ; ,& a Julio Polluce ejfhibetur Byffus, Xiva t* $i^og TTc&f Iv^Qtg, dein fubjungit, ij^rj Sf k»$ TTup* AiyuTrjiotg utfo £uXa ti eoiov yiyvBrut^ e^ ou rviv BcrdriTOi Xivea ocv rig fixWov (puita TTPocBoncevai rpiTrXco^ TTiv hu(puchv* i^g hu^o^v.g^ iiru^ccv * Hoc vcluti ccrtiflimo criterio evincitpr, QoJJypium non Bombacem heic intelligi y quia frudlus triplatn habet JiMifvyny, quod nunp botax^ici dicerent Yizhttcapfuifuif trnfoivim: Bombax yero habct quinque valvas in capfula, qip femina cum la«. nugine contincr. cafUpQn DEBySSOANTICi^UOIlUM, 41 pa)Uv6l^ M'TfSp TO KU^VOV^ BVdoQsv ■ B^OCipUrcCt. 70 ucT'Trep s^iov. A(p « KpoKrj yiyvBruij rov Sb g^rjfjtiovx vps'C6 Gojfypium frutexWYiQ nafcebatur, & He- rodotus primus Hiftoricorum, jam Amafeos tempore fiiilje in -^gypto Bpiov utto i^kov nos docet; hinc inde profluere credo Linum Bjljpnum & Byjfum fuifle Gojfypium primo ^rboreum^ dein fequioribys temporibus i&^- ' haceum recentiorum. Bombacis fpecies quoque innotuifle ve- teribus^ vix quifquam dubitabit, dummodo locum Theophrafti infpexerit; nam is li- bro iv. c. 9. p. 85. hiftoriae plantarum fe- quentia profert : ILv TuX« Ib rri VTja-ca (jcBiTca S^uvTfi BV T(f A^gt&iitca xoXttw) tk (jlbv 'jrpog njca TOCTffTOV IfXl^Qog BlVai ^U(rtV JlsyJjo^y, TBX&UtVBl HI ^XBUfivoigj iag TUTTOx^peacrQoti* Travjx Sb tccvtu f4iB^ y%Q'H 4/2 Liber Singular is ye&Ti fJLBv i^Btv 1/jXiKcc atjcri* to Sb av6og UTrsj^SaXXw Tfi BvcoSiu. Ka^TTov is uC^carovj ofioiov ry dij/ei Tca ^Bffica. (pspstv h ri^v vtjo'ov 7cm ret itv^^ct xcu rot, Boto(pof» TToXXa. Tuvru Sb (pvXXov /jlbv £%€/f cubio¥ Tfi ecfjLTTBXca irXriy fjuKpcV xapTTOv lis ov^b^k (pBOBiv. Bv ea Sb to Bfiov i^XiKov jitikov Ba^ivqv avftfjUf /iVKOg* OtOSV h MpUiOV ri BfCTTBTUVVVO'dui 7CUI B^CCt' fiBtV TO B^lOV^ B^ H TUg YiiV^OVO^g VfUlVTSCi^ TUg fABJf bvtbXbi^j Totg Sb TroXvTBXB^urag' ViVBToti.4B tovto xai BV hSotg (fia-TfBf bXbx^V ^oci bv A^etCia & idem c. 5. p. 78. E| iav Sb {ivSot fcilicet) rec ifia^Tio^ TTOiiiCrr TO flBV (pvXXoV t^Bi. OfJLOlCV Tlf OVKOC/JLtVa^ TO Sb oXpv (pvTov Toig iwvpppoSoig* (purBViscrt Sb.. B¥ TOtg iiBShotg ocuTo icxt p^x^vg* Sio %ai ^oppoo^Bv a(popcooiju tj fdvctrog* Mea qui- dem fententia, id -non ultimi momenti eft argumentum, Byffum Indicam fuifle coloris fufci fimilem (puico rpiCmi Apollonii ; pro hac definienda quseftione ; illrco enim cuivis obvium eft, hanc Byffum fuiile ex bombace, quae lanuginem habet coloris fufci ; & non ex goflypio cui nulla funt candore motlitiave praferenda^ ut Plinius vult lib. xix. c, I. MoUitia omne goflypii vel Byffi 46 LlB£R SlMGFULARIS Byffi genus excellebat, unda & Paryfgtidis Darii Nothi u^^oris di^tuQ^ explicanijum^ ap. Plularchum^ torn, ii, apoph. p. 174, qua^ in alloquio reguip verba ByJJina a quoyis re- qvirebat. Quis enim non videt, moUtffima verba intelligenda efie< X. Byffus, uti in fuperioribus oftendimus^ ccrte in India ab omni retro aintiquitate jam fuit culta, & fponte quoque prov^eniens : Herodotus certe, lib. iii. c, I06. refertt de India : t» h hvS^Bot rou »y^cc avJoOt ^€/»gi sa^-" rcav oicav* kou ttrGtiJi al Ipioi a%o tovImv rm ^^ Sfic^vxpstovjcu ; unde patet, jam fuis temppri- b.us, id rem prorfus notam diuque fuiifcrie* ceptam. At byffum etiam primis retro fe- culis ab -^gyptiis fuifle adhibitam ad reipt veftiariam, nemo megabit, qui locum Sacra& fpripturae Gonef, xli, 42. infpexerit, ubi Jofepihum videmus patriarcham a Pharaone, honoris caufla fuiffe amiftum- byjfof pra qua voce Ebraeus textus habet, vocem B^Bf & Septuaginta interpretes utuntur hie voce Graeca (ixurtrcg. At Clemens Alexandrinus!^ 7 lib. deByssoAntiq^itorum. 47 lib. i. Strom, p. 307. narrat, Byflum in- ventam fuifle in -^Egypto tempore Semira- midis ; qupcl tempus, ex Chronologia facrai incidit in . aetatem Abrahami patriarchal. Vprum enimvero by flu m decerptam fuifle ex goflypio arbore vel frvJtice non vero her- baceo, id jam panels fupra monuirnus fulti teftimpnio Plinii, qui goifyplum -^gyptium difertis Ytr\As woz2it .fruticem. Aliud argu- mentum, nunc pro hac opinione depromere libet ex nomine byffi ^gyptio. Ubicunque Ebraeus codex vocem ^p Shejh & Graecus interpres ^vorcog adhibet, ibi conftanter Cop- tus Pentateuchi Interpres voce ojenc Shenes utitur: id nomen uti facile patet idem eft cum voce Ebraea Sbejh^ unica littera n dif- ferentiam faciente. Sed hunc quoque fcru- pulum facile efl. exixnere. -^gyptii lignum vel arborem vocant fua. lingua aje She: at j^ic vocibus compofitis, interferunt hoc n inter vocem *S&^ & ajiam compofitionem ingre- dientem; id enim, voci cui prasfixum eft, addit adjedivam fignificatioiiem : fie ex. gr. Joan- nis, cap. xviii. i. ajeitqqi* lignum cedri* • Wilhivfyi Acic, in fua cditione Novi Tefiamenti Coptici, vspgrandem 4S Liber SiNGtJLARii num^ Coptus intcrpres habet loco KBSfM4 ajeiu.Xo>vi idem Coptus pro 'oite habet ; fed reftius fignificat lignum woa^ leu arboreni uveamj cgeitocx eft tamarifcUs^ feu potius ar- bor fei'ens fru£tum tamarifci. Sic et in voce ojenc Shanes patet, earn efle compofitam ex cge & It nota adjeftivi, & voce ec, quara frudum goflypii vel lanam fufpicor lignifi- cafle xylinam. Ideoque Ebraei hegledla nota adjeftivi dixere cgeec ^P Shejh. Haec eadeixi vox ec Es cum articulo wxpi vel r eft itiec i pies vel nee pes^ cui fi addideris termina- tionem Graecam o^, habebis planiffime vocem fiiMTo-og. Neque obftat, quod u ^gyptiorum^ Graeci per S expreflerint ; nam & ipfi jEgyptii fuum n uti ^ efFerebant, & in dia- lefto Thebaidis fibi invicem fubftituebant, fie pro MXiJiy mapj quod triginta fignificat^ in dialedo Thebaidis dicunt jula.^&, maai^ Id vero quoque dignum obfervatione, Ebrseos ex voce niec, formaffe fuum X 1^;quod femel vaegrandem errat errorexn; nam pro tomnte xi)^«> vel arlorir adriuay interpretatus eft urretftem plantaiorisf quae minus qua- drant. Obfervaverat haec jamdudum do£lus impfimis Ut Crozius, uti patet ex ejus Cmmemo Epiftdico^ I Ghrdli*' ED BrsSO A NTIQJT OR l/M. 4^ I'Chron. iv. ver. 21. fcribitur V?; & ex -^gyptio niec, h^ec eadcm vox dimanavit ad Arabes & Perfas, qui pro byffo fuum habent y. Neque id minus dignum notatu, quod Ebraei, in primis reipublicae fuse temporibus uli fuerint voce tl^K^ ; at poft Salomonis regis tempora, vocem X^^ ufurparunt, quarum utraque, mea quidem fententia, ab ^Egyptia lingua originem habet. Ex fupra didtis cla- riffime patet, ojeftc iEgyptiorum, efle com- poiitam vocem ; & quum cge lignum vel ar^ borem denotet, facile perfuaiero cuilibet cor- date leftori, byiTtim vel goflypium :^gyp- tiorum, primis temporibus jam fuifle ar^ boream. ^gyptii enim certe ideo hoc no- pien goflypio dedere, quia turn temppris quum apud ipfos primum inventa fuifl'et byflus & ratio tradlandi lanam xylinam^ noa aliud ejus genus iplis innotuerat iiifi ar- boreum. XI. Etiamfi quilibet aequus leftor facile videat, nos nuUam vim, verbis fcriptorutn quos pro noftra fententia in teftimonium gd- vocavimus intuliiie, tamen forte dubium 5^ ^ cuipiam 50 .Liber Singularis cuipiam fuerit an hyfus Jit goJ]^piumj vel poiius lini quoddam genus. Multa hanc £en- tentiam videntur fuadere ; Jul. Pollux J. c. id vocat X/y» Ti lilou genus quoddam Jim, fie et Ifidorus ]. icj. Byjfum genus eft quoddam lini, Et omnes praecipui Judaeorum doBtoves, R. Salomon Jarchi, Aben Efra & Abarbanel quafi confenfu quodam Shejb feu Byffum vocant, fpeciem quandam lini^ qua in j^gypto tantum nafciiur. At facillimum eft, hoc argumcntum con- vellere. Nam omnes Audarcs, non fblum £j[ffum vocant IJnum Mgyptium^ verum maxi- xne ex India^ ubi nullum olim fuit nee nunc noftra setate eft linum^ quod oftendimus fupra num, 3. & Philoftratus diferte hoc lini genus Indiae vocat «y%op/pr, & fiwg-iv pvB(r9m Jsvj^tf oftendit, de quo genere et Euftathius ad Dionyfium Periegetcm mc- minit, l3v ignora- bantur ; qui enim nomadica gens poflet tradare lina & Byflum, quas ferere praeparare, nere, & tum demum texere oportebat; quae omnia fedes fixas, certofque requirunt l^res -, {blemne e;ntm ei? erat per omnem regionem eum gregibus vagarj, quemadmodum id res & ^niji tempera cxigebant, hieme.auftrum, «eftate fppten^- trionem petentes, & ut nova pafcua gregibus prseb^rcnt, locis ei§ . depaftjs quae in yicinia ^l , fwcraqt deByssoAntiqjjorum. 55 fuerant primorum mapalium. Sed quid pluribus hanc rem perfequar ?quam Nobiliffi- mus Eques I. D. Michaelis, Goettmgenlis Profeflbr eleganter, erudite, & ingeniofe, uti folet, explicult in Comment at lone de Nomadibus Palcejiina. Id jam vix credo ulli dubium fore, cui fblenne eft res curatius penfitare : Ebfaeos antequara in ^gypto, tempore Jo- fephi, fedes figerent, agriculturam negli- gentes, & per totam Palaeftinam cum gre- gibus errantes, artem linificli & Byflina texendi ignorafle: Si vero unquam turn temporis vcftes linteas vel byflinas pretiofif- fimas fibi compararunt, (quo et forte Jcfephi veffis diverficolor pertinet, Gen. xxxvii. 3.) ^as per commercia & negotiatores Punicos ex ipfa ^gypto importatas ; & hinc igitur eos cum re ipfa & nomen byfli nadlos cfle : quod et noftra aetate fatis frequenter accidit, dum novos pannos vel alias merces mercatores ex percgriqis important regi- onibus, ut ctiam fimul nomina panni vel mercium peregrina afFerant, quae ubique in promifcuo ufu effe folent. Sed forte ali- quis crederet id Ebraeis fuifle infolitura, no- E 4 mina 56 Liber Singularis mina peregrina adhibere, linguaeque fuas ad- niifcere: quantum v.ero is a veritate abfit, facillimuiii foret plurimis exemplis con- ficere, nifi hancSpartam viderem jam cx- ornatam a Nobiliffimo J. D. Michaelis in libello maximae eruditionis, atque utilitatis, & vere aureo ; De v arils methodis in difcenda tradendaque lingua veterum Ebraorum. Gra- tulor itaque, mihi & orbi erudito, fummum Germaniac & quod meretur etiam noftrae ^tatis pbilologum, mihi hoc otium fecifle. Ebraei igitur quum artes non extrcuiflent, antequam in ^gypto habitaffent, plurima vocabula ad eas fpeftantia ignorabant, & fc- quioribus temporibus aut nova invenerunt, aut ex aliis Unguis in fuam cooptarunt; vel interpretando commode vocabula technica ; vel denique ea ipfa, parum vel prorfus non mutata, civitate donarunt Ebrgea. Idem hifce vocibus Shejlo ^p & byzX^ pluribufque aliis ad rem veftiariam fpedtantibus accidiflfe, penitus perfuafum mihi eft ; & nos forte in lequentibus qiiaedanA hanc in rem exernpla adducere poterimus. Idem quoque obtinerc credp de inftrumentis quibufd^m jnuficis. DE By 5 SO An TiQjJORUM. 57 & bellicis, de machinis variis ad artes fpec- tantibus, de plantis ignotis, de gemmis ali- unde itnportatis, de aromatibus, & aliis hujus generis rebus, quarum vocabula Ebraei frequenter mutuati funt a vicinis fibi & com- mercio connexis gentibus. XIII. Quum in fuperioribus innuerim, jEgypturn jam a primis retro temporibus fuiffe regnum florentiffimum fcientiis, agri- cultural legibus, commerciis, & artibus ; id nunc certe mei foret officii, idem pluribus ^ confirmare argumentis, quae facricodicis hif-. toria utique ampliffime fuppeditat. Scientias fapientiamque -^gyptiorum omnis antiqui^ tas celebravit, & ipfe fanftus Protomartyr Stephanas planiflime docet, Mofenfuijfe in^ JlruSlum In omni Japkntia ^gyptiorum ; iimus itaque contenti hoc unico, at luculento flitis teftimonio. Nemo fanus, qui providam cu- ram regis .^Egyptii obfervaverit in coUigendo foUicite frumento, annis felicibus, negaverit uEgyptios agriculturam exercuiffe, &quidem fcite apteque ; hse enim ^gypti copiae, non folum ipfis verum 3t vicinis regionibus per totura 58 Liber Singitlaris totum infelix leptennium fufficlebant. Lc- gis jam turn temporis obtitiuiflc plurcs per jEgyptum, vix uUi dubium crit, qui curatius facnim codiccm evolvcrit ; vide- iDus enim illic varies hominum ordines; facerdotes eorumque pracfules ; fatellitcs corumque praefeftos ; pocillatorum & pif- torum turbam & principcm utriufque gene- ris hominum ; prseftdos annonae ; praefcc- tumque carceris : ubinam, qua^fo, haec om- nia locum habere poflunt nifi in regione, quae per leges regitar, & in bene cooflituto firmatoque regni ftatu, in quo quilibet nialus poeins afficitur, bene merentes praemia ac- cipiunt ? Artes vero in -^gypto floruifle facile elucefcit, fi modo quis obfervare volu«> erit, regios currus, byflinas veftes, torques aureos, annulum fignatorium fummi lecun- dum regem officii infigne. Commercia etiam turn temporis cum vicinis habe bant gen ti- bus ; Ifmaelitici enim negotiatores camelis importabant varias merces, ad luxum im- primis fpedtantes, aromata nempe, balfamum & myrrham. Et ut uno verbo omnia tloquar, non modo fiorcntiffimum, verunx & deBysso Antiqjjorum. 59 & opulentiffimum tum temporis regnum , jEgyptkim fuifle, cuivis oculato patct : & lie taedium le£lori in re notiffima pariam, id modo monere volui : hiec omnia jam erudite traclata fuifle a reverendo iiy Cbrifto pa.tre, Gu. Warburtono Gloceftrienfis fe- ^is praefule, in DhinaMi>fis legatione. Prae- terea jam fuprja ob{ervavimus, veftes byffinas Prorfegis Jofephi planiffime probare,. texto- riara artcm turn temporis non folum iu ufu fniffe, verum & ita ^gyptioS in textri- na exceliulfle ut & ipfas byffinas fubtilitate mollitra & candore praeclaras, jam ejus aetate conficere potuerint. Quod fane nos linaul docet, dru artem texendi -^gyptiis cogni- tana fuifle, cum tantos in hoc artificio fece- rintprogreffus: & idem teftimonio conficitur fcriptorum Romanorum & Grsccorum. Non equidem ignoro, Graccos textrinse inven- tionem ad fuam referre Arachnem. Sed >gnofco*had lepida fabella^ quafi velo veri- tatem teftam: nempe Arachne feu Aranea, animalculum minutum & fagax, rete fuo ingeniofo, locupi dedit inventioni nendi ^la & conficitndi reda, unde Piinius memi- nit 6o • Liber Sinoularis nit libro vVu capite de inventoribus Unum & retia^ Arachne (fcilicet invcnit.) Verum eodem capite Plinius diferte Aegyptiis tex- /r;Winvtntionem adfcribit, dum ait: JEgyp^ iii textilia (fcil. invenere.) Ipfi ^gyptii ill am equidem Minervara, quam Nehh vel Ijidem appellabant, textrinam invenifle crc- debant; unde Martianus Capella L ii. p. 39. refert : IJts in Mgypto Uni ufum fementemqut moTjJlravit ; & Julius Firmicus. lib. dc prof, relig. p. 49. haec habet: Siuinque Minervas fuljfe^ legentibus nobis tradit antiquttas. Una efl Vulcani Filia^ qua Athenas condidit . . . Fuit alia in Mgypto Nili regi^ filia^ textrina crtis magijira. In eandem quoque fenten* tiam verba Tertulliani de pallio, c. iii. fa- ciunt. Vos omnem de lanicio difpenfionemf, Jlrudluramque telarum Minerva maluijlisy cum penes Arachnen diligentior officina Jit. Etfi haec omnia, plerifque infipide didta ab ^- gyptiis videantur, qui ad Deos Deafquc potiffimum inventiones artium & fcientia- rum referebant : funt tamen ea fana ratione accipienda. j^gyptii omnes inventiones Diis potiffimum adfcribebant fuis, quia nil horuui DE BysSO AnTI QJtJOR UM. 6i horum fine qumine quodam fieri autuma- bant. Numina vero apud -^gyptios erant primis temporibus fymbola numinis fupremi & adorandarum in folo & unicd Deo qua- litatum ; velati nobis hanc rem^ fijmma eru** ditione & eloquentia explicuit-P. E* Ja- BLONSKI in Pantheo fiio jEgyptiorum. Hinc fadum ut haec Set(nSoufJLoveg-B^'ri gens, corum- que facerdotes fuppreflis plerumque iu- ventorum nominibus, inventa numini ad* fcriberent cuidam ; fie Medicinal iuventio JEfculapio vel Tofortho adfcripta fuit, uti &; acs qua,drato lapide ftruendi; Tbot artem fcribendi & reliquas artcs, ex w^gyptiorupi facerdotum dodtrina, invenit. Minerva vel Ij^s textrinam, vel, uti rede Plinius inter- pretatur, Mgyptii textlUa invenere. Mallem itaque laudibus cxtoUere gentis ^gyptiae modeftiam & pietatem, quae probe fibi con-^ fcia, quam perverfi hortiinum fint mores, quamque indomita eorum Vanitas, ad eani fupprimendam optimam eft ingrefla viam, ad numen fuptemum referens, quicquid gentiles boni vel invenerint vel fecerint, JPeqmque omnium bonorurtl audlorem pr*- dicabat. 62 Liber Singula Riar • dicabat. At quam praepofteri noftrorum hominum, in hoc lumine rcligionisChriftia- nas verfantium'funt mores, qui fepiufculc fuis inventiunculis parvae vcl nulitas in publicum utilitatis, adeo gloriantur ; ac:fi orbis line eis vix fubfiftere poflct. Sed miffis eis jam e diverticulo in viam redeo ; & id facile a qnovis cordato mihi conceflum id credo ; -^gyptios utique antiquiflimis temporibus jam habuifle artem nendi..& texendi, eamque maximopere excoluiflp & perfecifie : hinc jam prona defluit corifequen- tia, quum -^gyptii textrinam inyeneriht & p^rfecerint, utique olurima vocabula ad earn arteni fpeftantia, *ab iis fimul cum re iii- venta fuiffe, 3^ inde ad reliquas gente$ di- manafle. XIV. Dum vero vocabula, quae Hebrai adhibent in linificio & textrina, paulo en Tatius infpicio, unum altcrumque ex Aegyp- to profeftura, mihi videtur. Nolo id mor- dicus defendere, fed fatius credo opinioucm meam de eis breviter tantum exponere^ & fi cui de iis aliter placuerit opinari, per me quidem DE Bysso An ti quor.u i^. 63 quidem licet ; imo fi me reftiora placiJe. & fbllde docuerit, primum credat me ip- fura, fententia njutata, aflenfurum opinioni iplius. Vocem Ebraeam. nil St^S feptuaginta interpretes per }^mv exprcflere, & inde quo- que Coptus interpres, earn per I^.T vel niA.T reddidit : voci Ebraeae, maximc affjne eft aliud Ebraeorum vocabulum *n55^, qupd ple- rumque redditur per c^fiov. In priori voce, articulus ni -^gyptiorum tantum praefixus videtur voci ^^2^ vel nnSi^, quae mihi uti- que -^gyptia videtur. -^gyptiis j^^w^« vo- catur ov^xai. Celebris Jablonskius pAetldit^ vocem o^, quse alias articulum communis vel potius iniieterminati generis denotatt ikpiufcule cum ipiis vocibus co^u- ifle ; & hoc quidem hi hocce noftro oTA^x^t locum habere perfuafus fuin. Foret itaque reje<9o articulo ^.x&u Jam vcro Jofuie ii. 6. occurrit X^ n^Sf^fi, quod Septuagiuta interpretaatur XmKu^uxfzii ; vel fi redius v^- lis . reddere^ Xi^^^lvKxnf vel ^wXmw fignifi- cat^ idque diilindionis gratia iic appella* i.iam credo. Pollux jam fupra addudus, . monuit in byj/i ^fow^ ytl/ubiemen ex xy liuo, verum 64 Liber Singularis veram Jiamen si^fisava ex - lino fieri ibikam : ideo ^gyptiis folenne crat, id ex c^vio Jia- men facere in ufu habebant, appellate non folum fuo proprio nomine ia.t wel fti^^x Unum verum & ^e^J^2^9 i. ^. lignum vel flantamftaminis ; et ex hoc ge^.-r^i fheathi ortum *i[pB^ Shethi & inde poftmodum nJJB^S ; Pijhihe praepofito quippe articulo ni, ante ffl^^xg^i. At in loco Jofuse, diftinguendi gratia vocabant V> nOB^fl Jiamen Hgneum^ i. e. xylinum. XV. Linum ^gyptii femper geftabant^ maxime vero ad interulas adhibebant lintea veftimenta, & Ian a nonnifi ad vefles exteriores utebantur ; quod ex Herodoto, lib. ii. c. 81. patet : EvJis^uxaun Js KvOuyag Xivsiic* ^rf^ rtt r^Toici Sb e^ivBa stfjLUToc XevK» BTfavctCXfifow (pooeiitn tf fJLBP roi eg ys t» i^ct e(r(pB^6Teu ^amo^ §vh (TvrKccraQaTrleTat (r(pt. a yu^ otrioii. ifi6X§^ yBTitri Si ruvTX tokti O^piKoitn kscXsoiabvoio'l kcu BciKx^^oKTij Bovtn Jts AiyvjfltoKn Km nu0«>«- ^iioiiTi hSb ya^ roMTiav ruv o^yim fiBTBXpvra i & quidem minus fubti- lia; de iis vero quae refinis & pigmentls erant operta, judicium ferre non licuit cu* jus fuerint gelieris. NuUus itaque dubito, omnia lintea in.fepulturis -^yptiorum ad- hibita fuKTe i;ylina. Et hsec quidem mihi locum dant, explicandi vocem quam Pli^ nlus nobis confervavit, & quam ^gyptiam fuifl'c. diu fufpicatus fueram : Superior pars JEigypti^ ait Plinius ; lib. xix. c. i, in Ara^ ii^m vergens gignit frutlcem^ quern aliqut F 4 ^^^^x^xQi^ 72 Liber SiNouLARisf GossiPioN vacant^ plures xyloHj IS ideo Una inde faSla xylina. Hanc vocetn nunc ccn- feo referendam efle ad fepulturas- -/Egyp- tiorum: nam illi lingua iuz fepulcrum ap- pellant Kooc* Arbor vel lignum illis eft dje, uti jam antea obfervaveram j & vocem Tiiec byjfum fignificare quoque in fuperiori- bus retuli : hae jam tres voces conapofita^ Kojc se n!€c Cqffepies funt pronunciandae & fignificant fepulcri arbor em byffmam^ vel ar- : borem ferentem byflum fepulcralem. Jam .haec vox Cojfepies adeo {wxiiVis gojfypioj ut . nemo negare poffit eam revera eandem plane efle: nee enim obftat quod Plinius adhibcat .g in goflypio & Copti k in kcjoc. Nam oblervandum, jEgyptios antiquos nunquam habuifie r, & id tantum adhibuifle in voci- bus peregrinis & In duabus vocibus ^gyp* tiis, nempe ^roc, (pro qua tamen & AJJCeo , alii habent Mfti Codices) & va.XXot, quam pofteriorem vocem forte & alia Mfta ..kaXXot fcribere, nullus dubito*, Et ubi * Ex infpe£lione codlcis Mfti Pcntateuchi in fjplcndi- diffima OxonienfiBodlejana'Biljfiothecapatet, iEgyptios fcripfiffe aliquando hanc vocem VA-XXcyT & XeXXoT* ..prior vox occi^rrit, Lcvit, xi. 19 ^poftcrior vcro, Dcai% w, 1 8, gli^ DE Bvsso Antiqjjotium, 7^ aliae linguse habent g^ iEgyptii pkrumque K adhibere foliti fucre. Itaque goffypium foret arbor hyjji fepulcralis^ c^izjindones byf- Jinas in fafciaa conclfas ^gyptii in condien-i^ dis corporibus adhibebant. Hue quoque fpeftat phrafis interpretts Copti Matth. xxvii. 59* ubi pro vocibus Graecis a-ivhvi ntt&u^a fubftituit jbeft oTojertTO) ecoT^^fi in Jihdone adjacrai nam ex doftrina ^Egyptiorum id genus findonis fepulcralis erat facrum ; eo* dem enim byffino veftiebantur Dii, facer- dotes, initiati. Verum et ipfa corpora me- dicata, fanSie cuftodiebantur* zh ^gyptiis, unde et ipfum vocabulum quo corpora fua medicata ^gyptii appellabant, & quod fanc- tus Auguftinus nobis conferva vit, idem fig- nificat ; Eft enim hsec voxGabara & idjem voces faciunt Mgyi^Xxdiiyipyi.SL'iJpe^jfan£le fgilicet cuftodita. X, enim eft articulus, ob- vius, Gen, xxvii, 4. in voce Xotodix, ^ha-fiotj qu3B deicendit ab otcjojul, edere ; deinde oT^fi., €& fan^us^ & denique ^pe^, eft . vel cuftodia vel cujlodire. Sed t% iv rta ttol* DoScf. Redeo ad noftrum argumentum. Nempe id ex omnibus fupra di£tis elucefcit : f^urn cffe goj^pium^ pop lirjum ; eamque f rspfertiro 74 Ll«£R SlNGULAKlS praBfertim in facris adhibuiffe i^gyptios, itcmque in fepeJiendis mortuis : Jzm vero ^^9 fi(P^ Ebr^eorum erat byjm^ non li- num ; (quod poftremum imprimis judaeo- rum doftores fequioris aevi volunt.) Ind« itaque pKona fluit confequentia ^^^ Jbejh^ efle gojypium. . XVII. Poftquam igitur pluribus oftendimus hyjfum antiquorum fuiffe genus veftis ex gof- fvpib & lino textum : vel forte ex folo goflypio fa£lum : diverfumque plane a lino, a latia, a ferico, bombycino & a byflb Ebrawrufn, quae forfan fuit olim fa<3:a ex Bombace Ceiba recentiorum ; id jam hoftri erit officii, varias merces ad rem veftiariam antiquorum facientes, & ab Arriano prae- fertim in peripio enumeratas, paucis illuf- trarc. Haec genera veftimentorum plerum* que, duobusappellabanturnominibus; unum antiqui vOcabant Odovtov, alterum ctiv^mv. O^ovt» Xiva ifjLurtuy Hefychius habet. Scd dubium unde vox base fuerit oita. ' Mihi non videtur fuifle Graecse origin is. Corrc* fpondet prorfus cum voce Ebrata W^Vt^ Prey, vii. i6; pro qua fie LXX Interpretes Ite- DE Bysso Antiqjjorum. 75 Jlragula vejies ex JEgypto : unde certe et vocis origo repetenda. A-xai ut liipra vidimus, Jiamen Mgyptns figmficabat : rti^T, vel oTiiULT eft iinum. Igitur A.X2,i-oT-nu.T jltbiouniau foret Jlamen feu vefiis linea feu UnUa J quod prorfus confonum verbis Hefy- chii ; Odovicc Xivcc IfiuTtcc* £t hoc genus yeftium ex linteo fadium, primitus Colnm vocabatur oQonov &c oQovi^ : dein hoc vocabulo j& vefl:ium genus fxmije huic appellaruat quod ex India apportabatur, & ideo 6rat xylinum^ ut omne$ Indicae telae*, Arrianus euim varia habet odovtu ex India in ^gyp- fum illata, quae fingula heic ordine enarra- bimus : Erant vero oQovix ratione pretii, textrinae, ufus, coloris, locique varia. I. O6ovtu x^iouoL. Arrianus, p. 24^ 3^^ & 29, refert, regionem circa Barygazas fuilje feracem xotfirucou kui riav b^ e^urfig IvJ^x^ti pQofi^tif xpSuiuv : dein ait ex civitate Ozene^ pbi olim fuit regia Barygazas devehuntur * Y\dc fupra, p. u. ^6 -Liber S i n g u l a r i s ^utov odoviop 2 denique ex Tagiaris Barygaram flauftris deferunt o6mt)v tTroXv yp^ov;, Otho^ ula fi 'fuere lina fecundttiA Hefyehium, certe lion 1^3tea^{ed xylina fuifle credo : nam fu- pra^p. ii^jaixioftendi nuUa, nee olim, nee olim, nee nunc lintea in India fuifle, verum omnia xylina ; hinc et o^ovm quae ex .^Egypto inJndiam importabantur tefte Arriano in Tcriplo, p. 13^ nonalia nifi lintea ftrere, quia 'xylini ipfi Indi tantam vim habebant, ut et inde in iEgyptum ingens^juscopiaqubfannis importaretur : base vero o^oviot, yylkix voca- bantur ob viliorem & anguftiorem texturam &* exiude villus pretium : alia enim erant \ o^onu majoris p retii. 2. MovoLj(;ti erat genus othoniilati^ quod et Arrianus »ipfe babet, p. 9. K»i o^oviov Iviacov vF^voLi. Appellabatur vero, quod Salmafius • re£te demonftravit, i^to jiovotxn ; q.uodeflet adhibita in yw^«/^ tunicas, quae ob pretium magnum, & eximiam texturaj latitutidinem uon eflent difpofitae in fynthefes ; quae pie- ruraquc feptcnario conftabant numero. DE By 8 SO An tiqjjorVm. 77 3 . ^ayiiUrc^fivTi vel (rotyfiuToyiv^iij : ©ubiuOT' enitn eft quae' leav9) fcu xeyru pi^asv ; fr^viovtci bk Xtws. 6. ButTflriyiy l,iviov. Jam Herodoto dtdla, lib^ lU C. 86. Xna-avTBg rov vBzpov, xa7BtXi & forte ad illos Petronii pertinuifTe^ n)'entos Uxiiks^ nebulafque isneasm hdica Sindones funt Arriana didse, p. 28^ Uti & Gangeticaj p. 36. & hse quidera fuerf 13. JM?- 9* .:tii»E^R "Singular IS 1 3. Mikfia Sindonts occurrunt in Chaldaea interprete ad Thren. ii. 4o. Nfl^W D^iHD quum yero conftet Milefios imprimis claros fuiffe, ob oves lanam moUiflimam ferentes ; p^tet inde, omnem lanam mollem fuifle di6lam mllejiam^ & Sindonem inde, faftam quoque fuiffe milejiam appellatacn : ideoque Sindone Milefia lana fada, non ad merces Indicas ex goflypio faftas pertinet. - XIX. Reftat ut paucis differamus dc tiDW^, gerrtre vcftis ; ctijus ^ifus, lege di- yina genti Ifraeliticas prohibitus fuit, Lisvit. XIX. 19. & Deut. xxri. II. Primam legem videmus cxpreffam in fequentem modum, ^♦W rbv^ Vfih rJtOJ^B^ D^nSd n^n vejliment^i iilldim Shaatnetz non eruntfuper te ; fecunda hifce concepta eft verbis : titOJ^t:^ B^n*7n K^ njT D^ntrST TDS non indues Shaatnetz^ lanam imfim& unita. Pofterior lex videtur explicate priorem^ verba enim "IDV lana &c D^Dtrfi ifr* num declarant, quid fit intelligendum per O^Mba^hempe heterogeneumi mixtum : ideo CKaldaeus interpres banc vocem expreffit fuo ^yn^V mixta & Aben Efrainquit X3^vh^ '^yp^ D^iD ktllaim ejl ex duabus fpeciebus : Ideoque optime legiturexpreffum apud LXX Interpretes Interpretes bk Svd Ctpoccfcevov. Vox tittyitf CMcem fixit, lis qui Sacras Scripturas expli^ care funt anni0« Chaldaeus Interpres yocem WDyB^ fervavit, & Graecus utitur ejus loco xiCJiyXoy, i. Q. fpurium^ fcoria^ mixium^ adulter ratum. Veftes ex lana & lino vocantur titSW ; hsec vero ian;p & lini mixtio noa poteft adulterare veftimenta ; nee ea funt ideo reputanda j^/^r/V; neque lana adeo vilis eft ut poffit fcoria comparari, dum lino admifcetur per textrinam : ideo fufpicoiTy Vocem KiQSiiXog non refte cxprimere ro tiDyB?. Judaeorum dodtores hie nobis vocem ex tri?- bus compofitam obtrudunt, nempe Jarchius cum Godice Killaim credit id efTe H)TVtf UT ^yo y\Bf rem lavigatamy netam & textam : a jnBf Uvjgarej carminare. .nlD nen & JU iexere. Alii vocem fie componunt p. t3J? yi\^ mixtura vejlisflo^ i. e. ^efth mixta filo^ ita ut vox j?Bf fit orta ab:Arabico "pm^ commif^ €uit ; tjy zTW amichityvejiivit & deniquc. Ti a Chaldaico X\yfila corUorquere ; unde m 0^/«/w eft ortum. Bochartus Hieroz. lib* i. q. 45^ ex fcy^ fiveLU mifcere & ex Hebraeo U Uxttttnl PI urea credo facile fententi©, yirorum j^4 I1^£R SiNGULAiis viroram doftorum pofleot in hanc rem enii« merari, fi ad manus eflet bibliotbeca ejus generis libros coDtinens ; 6c fi mihi eflet Bliimtis oftentatkme magnse emdittoni^ ft* mam aflfequit vcrum pofthahitis hiiS*; id mode ex quovis condato qu-aerere eft animiisi amie tltsytJ^, quod eft nomeii ccrti vefti* menti ex lana liftoque vel byflo faSi, ptoffit rede explicari ^tr rem Javigatam^ netami & iextam ; nonncveftimenta omnis generis ex lana, lino, & goflypio fada, fuere res lavU gata netay & texta^ & cur id potius h«i^ vcfti^ quam uiiicuique convenit? Dein quid fibi vult h>e/iis tmxta Jllo f Nonne iili omnium ycftium funt mixri ? & fi hie duo genera diverfa fildmm fom: intelligcnda, quaenam ea fuere ? regcret for- fan qurdam, lana^ linum. Si hoc^enun^ quid fibi vult vox Killaim in alia leg^ quas jam mixtum^ hetersgemum^ indigitat)? De- nique Bocharti netumy mkttumi non admit- tit meliorem fenfiim : ideoque aliam rt- tionttn ingfediEt explicandi vocem tH^ysf. Hsec vox miqire denotat ccrtum ^uokjdam 5 Veftimenti Vcftimenti genus ; fiGcnim lex ait; nonifh- du^s Shaatnetz^ lajiwH tS Unum uniui% ^ rurfus > veftimenta JMeregenea Shaatmt%^ Hon enmt .fi^er te. Nomina plurimonim Veflamentorum apud EbraDos jam plaribos bftendimus ex jiEgypto impri'mis fuifle pe- tita: nam Ebrjdi -tjulirti :/Egy|)to)m ingrcite- rentuF, paftorum agebant vttam^ & pauciffi^^ mas exercebant artes ; ideoqtie i^omii^ Tertim ad rem vefliariam & ai^ces pauld cuttiolres fpeftantes plenimque ab aliis muCuabantttt gentibtis & imprimis ab .^Egyptiis^ gcntctton temporis varias exercente artes, lateque Lobl- peritante. Sed haec jam fupra obfervaviiinas, ie£i:.xii. p. 56, nolumusigiturin hifcc niims effe prolixi. JEgyptii primi foliti Arere veftes byffinas lana & auro pinger^ variantibus li- ciis, idem& lintea xylinis & auropingebaut: hoc pofterius genus fufpicor fuiflfe aj^Ktro)- itiA.T ; (Shentoniau) linteum complkatum vel fimbriatum^ at byffum pidam lana ci^edo fuifle appellatam ^otiirt^c (Jhontnes) Jbyjfi^ num compUcatum feu fimbrmtmt^ 6c hmo pofteriorem vocem cr^do refpondere He- braeo \:\Qyti; ; nam & exade exprimit mix- turam ^6* Liber Simgulari^ turim ex lana & D^Ht^fl feu xyl'mo. Praf- cepjta Mofis id nos decent, cingulum^ Ephod & pedlorale Pontificis maximi fuiflfe facienda ex auroj hyacinthino, purpura^ coeco & byffo retorta; Exod; xxviii, 6^ 8. 15; Jofephus quoquc Antiqu. lib. iii, e, 8. de cingulo ait, Av^vi tsig ccvjifv svbtpttpjcu ^oH viKi Kou wb^ipv^ ntu vazivOa^ nut (iv(r hyacinthino, purpureo, cocci neo ; deniquc aurum, quod frequenter intertextum erat veftibus. Imo & ailiduus labor, pa- tientia & ingenium artificum in ipfa veluti artium infantia^ quum nondum compendia laboris inveniflent, magnum pretium hu^ jus generis veftibus addere folebant. Quan* turn vero homines veftes prctiofas appetere folcant, notiffima res eft ; neque minus • H obviumj 'pS * L I B E R S f N G U L A R I 9 obvium, plurimfts perdita otnni re farai- liari, aut ad paiipertatem redaftos, aut adeO flagitibfse vitae dcditos fuiffe ut confilia ca- perent de rebus nbvandis, quo facillus huic ingenti defiderio veftes pretiofas gerendi, fatisfacere poffcnt : hinc jam fecile apparet, Dfeum omne genus luxus a gente fua abe^ voluifl'e, & ut fandtitate & fimplicitatc mo- rum confpicui magis eflenr inter PhoeniceSy Aflyrios & Babylonios gentes vicinas, apud ' quas nil raagjs commune erat, quam luxu* ' riofas veftes cujufcunque generis gelrere. Delude afeque ex praecedentibus cOnftat, f eftes hafce piftas variis figuris animalium & plantarum ad cultum fymbolicum Deo- rum ^gyptiorum pextinuifle. Thorax illc Minervse Lindiae & ille quem Amafis La- cedaftmoniis dono miferat, eraht -pifti trariis fymbolieis figuris ; praeterea & initiali in myfteriis Ifiacis, tales gerebant veftes pt£ta6^ quibus indigitabatur, eos peculiar! ratioae* numini JEgyptiotvim dedicates fuifle. Nil magis ex hiftoria facra notuift, qtiam Ifradli- tas frequenter cultum numinum peregrino- rutn Cfi Bvssd Ai^r iQjj'o'RXJM. 99 .i-iim amplexos fuiflci ob frivdlas rationes : heque dublto eofdem ufu veftium htijus ge- jheris, ad idolorum cultum fe peitrahi paflli* ros fuifle ; ni.Deus, quo raagis gentem fuam ab omnl idplolatria & fymbolicis cul- fcus iEgyptiaci figurb cohiberet,. fanxiiTet, iie iquiS veftes gereret piftas animalium fi- giiris, quales lUae myfticae plerumque erantj imprimis pretiofae ex lana & byflb faftae. Dcnique & videmus veftes piftas pretio- iafque folis initiatis in ^gypto fuilTe pro- prias, fie & Kraelitarum legiflator tit eo magb profanos a facerdotibus diftingueret^ juffit hafce veftes ti^W foli facerdoti futximo proprias efle, ut eo^ magis dignitas faci?rdotii appareret : veruiii enimvero, ne hsmines hunc quoque facerdotem. pro cx- pidtdre generis humaiii reputarerit, fanxit qooque ut folus facerdos fummus, & qui- dem raro tanturii, eis veftibus uteretur : hec hoc qiiidem, nifi ablutus prius pura limpidaque aqua ; & quum primum eas veftes indueret multisoperofifque cerimo- niis confecrabatur & fanguis propritiatprius Ha ipfi lOO LiBEft SlRGULA&lS^ ipfi ofierendus erat ; qax omnia liquido pTO« bant, huDC facerdotem qooque in jure di- vino reprsefentari ut imparum & profanum i & uti ijmbolum alterius peHcmx quae, ob ian^tatem, innocentiam & . caftitatem noo egeret ablutione, ceremoniis, & proplda* torio iacrificio ; & cujus tanta eflet majeftas & dignitas ut veftes etiam pretiofiffims ip(i nil dignitatis majeftatifve addere pcir fent : ante adventum igitur hujus vere maxi- mi facerdotis, omnes Ifraelitae ab ufu veflium pretiofarum tiD^B^ excludebantur, ut eo ma- gis profani a facerdotio diftinguerentur & ut archetypus magni facerdotis Jefii magis elucefceret, indeque appareret evidenter, quam alicnum ab aditu numinis profanum genus humanum effet ; utique eo magis il- lam* novam numen adeundi viam per facer- dotem Jefum expeterent, feipfolque ad eum aditum finceritate, fiducia, morumque fan£H- tate dignos paratofque rederent. * Heb. X. 20, 22» ' MAN- [ '01 ] MANTISSiE ^GYPTIAGiE, S I V E E.xplicationes aliquot vocum -^gyptiacarum in facro codice Ebraeo & apud Grscos Latinofcjue fcriptores occurrentium. I. De voce nyjfSy n^SS Gen. xLi. 45. HM voces praefixae, ab dmni tempore facri codicis interpretes exercucre ; uec tamen quidqu&m ad veram interpreta* tionem facieng unquanx in publicum editum fuifie ab iis memini. Maxima hujus rei dif- iicultas deterruit etiam do£tifIimum virum P. E. Jablonski, qui nunquam tentavit hoc nomen explicare ; etfi hie Vir fumma notus modeftia plus fciret in hoc litterarum gcnere, quam plures fcioli, qui fepiufcule tentarunt idem explicatum dare. Facile pa- te t j^yptium plane nomen, nonnifi ex ,/^yptia explicari poffe lingua : quicunque H 3 igitur lOZ MANTlSSiE -^GYPTIACJE. jgitur aliam funt ingrefli viam, nil egerunt Veteres Interprates confenfu quafi quodam exprimere funt conati per occulti re^elaiorenii Etfi hicce cx)nfenfus interprct^jrp pro veritatc hujus interpretationis facere videatur, nil tamen audoritatis. vel ponderis mecum ha- bet, qui argumenti^. non auAoritatibus in fententia mutanda vel ftabilienda uti con- fiievi. Si. igitur heic loci tentavero novam nomiiiis hujus Explicationem ex lingua ^gyptiae reliquiis in medium profcrre ; id coniiderandum velim, mc priinum ex^gyp- to hoc nomen repetere, cujus lingua tiinc temporis pofteris Ifraelis notiffima crat, oh longam in ^gypto moram ; ideoque fa-j crum hiftoricum . non dubitafle nomen -/?Egyptium narrationi fuae infererc ling in* "terpretatione, uti rem pervulgatam & qu« nulla egeret interpretatione : deinde hujus pominis fignificationcm tamen potuiffe in- telligi ab iis qui liriguam- ^gyptiam calle- rent, ita tamen fi fimul mores, ritulquc -^gyptiorum noveriiit, & ad Pharapnis Verba refpexerint, quae caufas exponunt, cur potiflimum hoc nomen Tofepho dederit, ■ • ^ ■ . Nil Ma NTiss-ffi- MGYtriAc JE. 103 Nil iniquum vel abfurdum poftulo. Ratio- nibus enim quibufdam impulfum fuifle Pharaonem, quum Jofephi nomen voluit efle Zaphnat Paeneach^ facile obvium qft ; et cur non crediderim has rationes Jn an^. tecedentibus a rege fuifle expofitas. Secun- dum hafce regulas, meafn hujus tioipinis interpretationem ut & reliquorum interpre- tum opiniones examinari velim : fie enira facile patebit, num ad veritafem .accedat interprefatio, vel pro mera opihioiie fit ha- bcnda. Plurcs, uti monui, occuhi revelato^ rem fignificaffe hanc vocem, voliint ; at quo jure quoque argumento fulti, id prorfus ig- uora, nam has voces non ex ^gyptio ier- mone fie cxplicari poffe probe fcio ; alii Jervatorem mundi interpretantur ; verum nee illi mihi fatisfaciunt, nam rex nunquam or- bem, ne -^gyptum quidem ajofepho ler- yatam fuifle, vel fervatum iri, meminit. Aliam igitur iogrcdiar viam in eruendo hoc nomine, etfi non omnibus fatisfecero, quod fcio quam fit difficile : id tanien ipero pie feciflb, xX in pofterum aequi Judiccs H 4 rationesi 104 Mantiss^JEgyptiac-«* rationes legefve fciant, ad quas futuras cru* ditorum de hac re fententias dijudicent 2. verum & fpero meana fententiam multis Viris do6tis verifimilem maxime apparitu* ram. Hsec prasfatus ad ipfam rem accedo, Somnia cxpHcari pbffe, praefertim fi fue- rint notatu digqiora, vulgata in ^gypto opinio fuit ; id enim patet ex Gen. xl. 8. Sacros vero interpretes, tD^DD*in vel ^^fffej^ ad id adhibitos fuiile pbviuai inde, quod Pharao hoc genus hominum congregaverit, ut ipfi fomnia fua interpretarentur Gen, xli. 8. , lidem & U^oy^uftfjuocluq fuere appeU lati, quod doftrinam a magiftris acceptam & lacris libris comprehenfam explicare pof- ftnt: Id genus hominum -^yptii verna-- cula lingua vocabant c^.!), Scribas. Alte- rum genus facerdotum^ ad explicandunx fomnium a rege inyitaturni fi^ere 0*D3n, vovjfjtovBg^fapkntesj quos -^gyptii potiffimum appellabant nefiiKT vel etiam c^e & plu- ral! m-ca.fiLeT, quam poftremam vocem in- terpres Coptus adhibuit, Gen. xli. 8. Hinc jam id patet, c^uod fi Jofepbi nomen alU quam MANTISS-ffi jSlGYPTIACiE. IO5 quam relationem habuit ad fomnii regii in- terpretationem, verifimile id efle, vocem c^JSie vel c^.1) compofitionem nominis in- gredi, Poftquam rex omncs -(5!igypti facros in-^ terpretes & fapientes confultaflet de fomnii divinitus immiffi interpretatione, & nemo omnium id praeftare potniflet ; praefeftus pincernarum fe offert fegi, ac Jofephumi' fervum in carcere apud praefcftum fatelii- tum detentum proponit ; quo accito, rer ipfi fomnium narrat, & mox interpretatio- nem ejufdem audit ; addito iimul prudenti confiiio, ut virum intelleSlu pollentem &fa^ jpientem toti praeficeret -^gypto, & per eum & alios prsefeftos rei frumentariae per uni-* Tcrfum regnum coliigeret quintam annonas partem, annis felicibus ; & ut ita praefidiunv contra famem pararet annis fterilitatis. Hoc magnopere regi placuit confilium ut & mag- natibus ^Egypti ; ex quibus tamen anxie quaerere coepit : Uii locorum inveniemus ejuf- modi nfirum^ in quo Spirit us Dei Jit? Mox ;Converfus ad Jofephum, (ic eum allpquutus io6 Mantissa iEoYpxiAc^. eft; ^oniam-Deus tibi hac omma patefeciU non eji magis intelleSlu pollens^ ncc Japientiar ie : itaque illico ipfum regiae & toti praefi- cit regno, addens infignia dignitatis veftes byffinas, torquem aureum, annulum figna- torinm, fecundircgii currus ufum. ;.. & tan- dem cuna appellari vult Tfaphnat Paeneach^ iEgyptii numen fupiremun^ uaicum ado- rabant, at fymboU phyfica numiuis ipli5 qrant plurima, Sol, Luna, Stellae, Nilus, &€• Supremum numen nou rare repr^e- fcntabant ut fpiritum totum permeantem mun^ dum^ uiijde jam oHm dod^flimus mihique ^miciffimus Eques J, D, Michaews In Comment), Soc, Reg. Gottingenfis^ Tamo L ^ocuit, ^gyptios Jehovam, numeu familiae Abraham!, pro Demiurgo feu Cnuphide fuo habuifle, i. e. pro fpiritu aeteriio^ , bene-; iico, mundi opifice. Pharao fine ullo dubio id credidit, Jofephurn fuiffe int^r fuos gentiles fcribam. yt\ fapientem fplrifus aternl; sapi- ENTEM ipfe eum appellat verfu 39* & fimul * Horapollo Hiieroglyph. !• i. €• 64..& Janiblich. dc Myfter* Sfea. vn. c. 5. -> e\im Mantissa JEgyftiacjb. ipjr cum ad Spiritum Dei pertinere indigitat plane verfu 38 : non minim igitur quod Sf \dctn exprefferit nomine Zaphnat Paeneach. cA.Jb-nnoT't* ni.-ert€2,-i|> (fach-pnouti pa-' eneh-ich) ^gyptiis lignificaret, fcribam dhi^ num^ Jpiritus aternl^ vt\ pertinent em^.fpedian^ fem^ ad Jpiritum aternum. Si vero altera vox fuerit adhibita, interpretatio haec erit, c^.&e-ftrtoY'f nA.-en€2^-iI) '(fabernoutipa-eneh^' ich.) Sapiens divinusyfpiritus atetnu Quam fimilis ha2C vox fit nomini in Ebraeo codice expreflb.j quam bene reddens Pharaonis de Jofepho opinionem ; quam congrue expri- mens opinionem vulgarem ^gyptibrum, pirca numina, res facras, facerdotia & fom- piorum interpretationem ; nolo hie raultis exponere, quum ipfa res fit in propatulo, ^ nil difficurtatis habeat. A.ntequam vero banc ren) prorfiis dimit- |:am, liceat mihi binas adders obfervationes. Pfimo loco confirmabo meam de hoc no- ipine fententiam alio argumento : deinde & ratiorjera. reddam cur Septuaginta Intcr- pretes io8 Mantissa iEGYPTiAcjE. pretes vocem (poyfl(?f6 pecvfi)^ Sc Coptus ha- beat ^oneuoiUL 4>^.rtRK, r iEgpytii Sacerdbtes, qui cultum JOeorum^ cmnesque illius ritus ordinabant & peragebant^ PROPHETARUM nomine dejignari folent. Sic Jablonfki. Panth. ^gypt. Prol. xci. V^^ rum hi prophetae non raro fibi facultatetn, oracula edendi, adfcribebant. Manetho cnim regi Ptolemaeo explicuit futura tem- pera 3(jgi?f6»7'<^as. SyncelU Chronogr. p. 40, Etfi id pateat, eum fimul feriem, triginta Dynaftiarum famofiffimarumHiftoriam ^» gyptiorum regum complexam in Sothin fuam inferuiffe. Manetho Heliopoliticae Hierarchise erat praefeftus vel fummns facerdqs, & fi^ mul yooiiJLiJt,ocleug^ & tamen oracula edere vel hariolari fe velle regi promifit : hinc patet, id non alienum fuiffe a munere fcribse facri vd divini, oracula edere vel hariolari. Jo- fephus quoque vi nominis Jut credebatur fu^ tura fcire & hariolari, ideoque et ipfe Gen^ XLiv. 15. fratr^s fuos (apud quos fcyphum argpnteum repererat prsefeftus familiae fuae) fic alloquitur : ^dle cdmmtfjftis f acinus t Num ignoratis virum talem, ut ego Jum^ hmolari MaNTISs"jE ^GYPTIACJ*:. lOf hariolari pojfe ? i. e. num creditis, viruru talem, qui fomnia ejufmodi interpretari po- tuit, qualia egp divinitus admonitus expli- cui, noa aeque facile in fures fcyphi fui in- quirere & de eis certiffima indicia accipere pofle ? num ignoratis, me ideo vocari Zaph-^ flat Pa-eneachy quia facile futura & res oc- cultas inveftigare queo ? num fine ulla ra- tione, nomen Jcribise Jpiritus /eterrii gero ? Idem & antea jam per praefe£l:um rei fiias familiaris, exprobrare juflerat filiis Jacobi, verfu 5. Jam Dos nojlis ? Ex quo Domf- nus meus hibit ? de eo hariolatur ! pelJimum frofedto f acinus admifijiis ! Quis non ex diftis colligit, Jofephum utique in his ver- bis ad nomen fuum refpexifle ; & hanc rem notiffimam a fratribus fuis ignorari eifdem objeciffe : nempe fe munere fungi fcriba di- ^^ini fpiritus aterni^ ideoque hariolari pofle, Idque fcitu facillimum efle, quia tum tem- poris, modo non omnia nomina hominibus impofita, rationibus non carcbant, quam- pbrem iifdem appellarentur, Vocem iiO MANTISS-ffi iECYPTIACA; Vocem Zapbnat paeneachy Graecus, Cop-^ tufque expreflit ^ov^ofA (pavij;^. Nee id fine ratione faftum aibitror. Interpretes Codicis Hebraei vidcntur probe novifle verum fig- nificatum vocum -^gyptiarum ; at titulum c^jbf Jofepho proregi, totiuS -^Egppti uoii fatis hoDorificum credebant \ & qitUin fci-^ rent plures in -^gypto facerdohim drdincsi & unum femper cujuflibet collegii piraefec- tum m^x^i(B% eflcj quem j^gyptii fua lingua voqant n-g^om- Pbont^ vel cl>onx, (coalef- cente fcilicet n articulo & fequente g,) noil dubitarunt fie honori Jofephi confulerej eumque vocarc ng^oiiT jul^^ eiteg^ i^fum-^ mum facer dot em Jpirhus aterni^ quod utique nonnifi (^ov\q^k; ^uvfjx Gra?cus fcribere poflet vel enunciare. Nam quod pleriquc Codices habeant t^ loco ^ in vocis initio, id vitium ex nimia affinitate utf iufque litterae ortuni crado« it. t>e MaVITISSM ^'0V3PTI ACJt. lit ir. De voce Tl!iK, feen. XLi. 43* Vocem non Eb raBam fed potius .^Egyptiam credo rex iEgypti ante curfum eique infi- dentcm Jofephum proclamari juffit. Hanc vocem non operofe explicandam cenfpo, veryra quantum fieri poteft argumentis e re ipfa, & verbis antecedentibus petitis. Simi- lis Jofepho honor contigit ei, quo poftmo- dum Mordecai Judaeus, Affueri regis man- dato fuit afFeftus, Hamane proclamare ante eum juflb ; itti faciendum ejl viro illi^ cujus honor e deleSlatur rex. Efth. vi. 11. Similem quoque verborurn fenfum efle fufpicor in noftro Abrech. Pharao annulum detraftura fibi Jofepho dederat, vefteque byffinaeum amiciri, torque aureo eum ornari, currui fe- cundo regio imponi, & ante eum vo:e prae- coiiis proclamari juffit Ahrech 1 Annulus regius, torques, byffina veftis erant regius amidus ; quicunque iis ornatus & cinSlus. erat, is fummo honore, fummaque a rege auftoritate afficiebatur. Verba proclamari juflk Yunt 2^^.-npH:r>KK, Haprcchek, a rege 5 cirMuSy *ii2 Mantissas ^Egyptiac^. cinBuSj vel veftitus ! u e. En hominetn regies veftibus cin£):uin ! quia rex cum toti praeficit -^Egypto, cumunico regi, praeterea- 'que nemini inferiorem vult efle, fed id * prsecipit ut ipfi quilibet in omnibus morem gerat Hunc fenfum, verba fequentia ad- mittuht & praecedentia ; ideoque uullus du<- bito, me vocem TI^N rede interpretatum effe. in. Dc Mantissje Mgyptiacje. 113 III. De voce Hlli? Exod. ii. 3 & 5. Interprctatio Graeca codicis facri vo- cem Hebraeam n^fl exprimit GtStg. Sed primitus fcriptum effe credo O^Ctg ; quoniam Alexandrina imprimis editio, $ &c 4 plerum* que commutat : quam fufpicionem & Cop- tica Interpretatio egregie confirmat, ea enim vocem -f eH^i in hoc loco fubftituit. Ve*- rum haec nil ad interpretationem vel origN nem vocis faciunt. Circumfpiciendum igitur nobis, num aliunde aliqua lux voci obfcurae afFundi poffit : et revera ex Strabone aliqua afFulgere mihi videtur. Is, lib. xvii. p. 562. (edit. Caufaub. 1587.) refert fe in Philam infulam pactone trajecifle ; addit autem ta^ toiKBvai . SiuTrXoKivca ; Pa^on vero eji navi" cula e fey tall dibm compadla^ ita ut textilis videatur. Vox cKij\xXihg ab Interprete Stra- bonis Latino exprefla eft voce fcuticay quam refte, alii judicent. Pocockius Celebris ... I avi 114 Mantissje ^gyptiac^, aevi noflri Peregrinator, in fuQ Itlnerario, p, 84, & 121. refert, hoc genus navigii Nilotici etiamnum in ufu efle, & ex ramis palmarum compingi. ' Viminea fci.Hcet palmarum foUa ramo- rum fpeciem habent, & ubique in India i& maris Pacific! Ihfulis pleftuntur in ffbreas & in varies prseterea ufus cediint : nil igitur minus quam infdlfum foret credere, antiques ^gyptios naviculas e foliis palma- rum vimineis compinxifle, quum id adhuc-^ dum hoftra aetate moris fit ; & haec folia Strabo forte a-KvJuXt^eg appellat. Jam vero Sk^i vel etiam JS^Hx ^gyptiis fignificat r^- 'mum feu folium palma, unde Sc Graeci fuam vocem fixlg mutuati funt. Navis eadem lingua exprimitur voce Xoi. Navis e ra- mis palmae fafla foi;et Xoi-&^.i quod, noh-- nifi D/oi-bai vel Bot-Suh ihoUbai^ expri- mcre poflemus: quam affinis haec vox He- braeo H^ri thtba fit^cuilibet cordlato facile patebit. ,/Egyptii MaNTISSjB ^GYPTIAC-ffi. I15 ^ -^gyptii voces, compofitas, promifcue con- ftruxifle, magnus litterator P. E. Jablonski jam obfervayerat : icjeoque non mirum -ffigyptios etiam r £L&.x-2Cpi vel fitHT-Xoi ad- . hibuifle, quod Bai vel ,Bet-dfoi yel Baithoi pronuncjaiwjum foret : Num vero Strabonis vpx HAKTXIN finccra fit, vel quod fufpi- cor, annon re£tius riAIGfiN fit legenda, id optima ex antiquls & bonse liotas Manu* fcriptis Codicibus dijudicar^dum foret. Iz IV. De II6 MaMTISSjE iEoYPTIACJE. IV. Dc voce anna Pf. xvm. n. Mirum pluribus forte videbitur, quod et • vocem yTQ $^ -^Egyptia lingua explicarc velim. VeruiA Doitiffiitius Eques, J. D. Michael IS (in Epimetro ad Prale^iones Lowthianas de S. Poefi Hebraorum^ ed. Oxon. p. 42 & 51, & ante hoc tempus ', in Tomol. Comment • Societ. Gcetting. p. 157 — 1S4O rem ipfam ex .^gyptia fcholJ accerfere, non dubitavit ; pluribus argu- mentis diferte eruditeque aHerens, Cheru-. bos effe partem exercitus coeleftis, angclos & fpiriius volucres juffa Dei exequentes, repraefentatos fub imagine equorum tonantium. Quid ni ergo . & mihi liceat vocem ex 7£gypto repetere ? II) -^gyptiis fignificat fpiritum ; I)^.p^.&^! vero eft tonitru. Ita- que iI)-I;4^o^.j6i^.j, ich-^charabai^ jpiritus to^ nitru ipfiffima res eft, quam Do6tiflimu3 Eques cherubos efle oftendit. Nolim mor- dicus banc meam opinioncm defendere ; id tamen pluribus patebit eandem tantum ad verum accedere^ quantum in hoc genere ftudiorum fieri liceat. V. De Mantissjb ^gyptiacje, 117 V. De Topazio vettrum. Veteres Topazium credidere Gemmam pellucidam^ virentemj vitro Jtmilem &c jucundo auri afpeSiu claram *. Unde luculenter con- fici poteft, Topazium earn efle gemmam, quam moderni Chrysolythum appellant. Patria Topazio olim fuit Arabic! maris In- fula CytAisy ut & alia Topazus^ praterea. & circa Thebaidis oppidum Alabqftrum re- perta fequioribus tcmporibus ; noftra aetate India plerumque Chryfolithum feu Topa- zium veterum in Europam mittit. Agatarchides auftor Peripli maris Erythraei, quo forte Diodorus Siculus, lib. ill. eft ufus quum JSacnh^Tca vTfofAVfjfjLuJoi bp A^^l^v^^s^^ meminit a fe confulta, injicit rnentionem Infulas poi^ dnx^m. uKuGafovj cui * Plinius Hift. Nat, lib. ^jxxvii. c. 8. — Ifidorus Origin. L xvi. c. 7. — Photius, Biblibth. ex Agatarchjde. & in Hudfoni Geograph. Vet. vol. I. p. 45. Diod. Sic. lib, iii* p. 172. cd. Rhodom. 1604.— ^Orpheus in >j$«xok, 8.— Ffelluf de lapid. poteft. J 3 noipea nomen a reptilium in ea copia o^htalri^ indi« turn fuit : veriSih potfea a ferpen^ibus cura Alexandrinorum regum copia, repurgatam afleriV, ob Topazium iq ea repertum : dein 'a'ecoBfi(piffi^9 ^oci davfjia^fjv erx^v(rov 'sr^oa'o^iv tstm-^ ixofiBvog, E/i lapis pellucidus^ jucunJus^ n)itro JtmiltSy & mirificum auratumafpeSium pni^ bens. Sic & fere eadem verba leguntur in Agatharchidis Periplo apud Photiurn & in Hudfoni Geographis Veteribus vol. I. p, 54. Ei/ 06 Tau7y yivsjoti tii vfjO'ea^ (pi/j&h ^«' ^» KCCX0VI/.SVOV TOTfU^tOV. ig't h T^O, XlGoS hu^XtVO'' cciroh^isc* In ea (Infula Ophiode) nafcitur^ aluniy id quod vocatur T'bpa^ius. i^Ji vera idem laph peliucidus^ 'vitro phttis'^ fucundtifn auratum aJpeButti prabens. St'rabo in lib, xvi. p. 529. refert, Ma/a ^fi rov koXtt'o'v {ecKu- 6u^tbVi icil.) ^ Oipicc^T^g kaXovfJLBv'iij vricrog^ aTW 70X) (TVfjLQtfotKojogt ?iv BXsvdBpea(r6 rtav BOTTBJiov (iuc^XBug^ oifjipL lion hoL tag tp^o^ug riiv wooa-oou^^ ^OfJt^ivoCV OCvQ^M'TrtdV BK 7UV 6^iCuVj Kai hot TM TO- ^cLt^kOL. pa/l ilium Jinum ejl Opbiodes Infula fb evfntu appella^ ; ^ii»n% ^ reptUiius teic 1 • /iberaviff liber ayit^ obnecem hominum^ in earn appellen^ tium a ferpentibuSy & ^^P^^^, ^* Topazia. Nee multum aliena funt quae, in Vulgatis Qrphci Ai6i}co$g 8, de Topazo leguntur : 'EcdXot S*uuj 'htti roiiri koh vuXosi^isg eivcci KXeiovjoii ^vi/i6oiir^ ^vyiTroXifftri tottcc^oi. Bpni etiam ad eadem hiec hyalini coloris e[fs 'Dicuntur tnortalibus facra facieniibus T'opazi. Denique & Dionyfius in Periegefi verfu 1 1 2 1 . -haecde Topazo can it : Vtl etiam ^Jauco fplendentem colore lapidtm nitidi Topdzi. Verum & fequioris aevi Pfcllus Tsre^/ Xi^tav ivvujjLtuig ait: ToTTu^iog Xi6og 65-i hu^ocvifi^^ vbXco ^OC^€ft^€^g. (pVsjoCi h 61^ rOV A^OC&liCOV XBfofJLSVOV ' xoXttov ev rm weXufKt vfjcreo. Topazrus lapis eji pdlucidm^ vitro fimilis. Nafcitur autem in Arabico Jinu^ in infula quadam mari cindla^ &CC. &c. Omnia haec Grseco: um teftimonia id- imprimis prdbant, fere omnes lequutos efle Agatarchidem, ita ut & verba ipfius adhibeant« 1 4 Pliuius I20 MaNTISSJE iEGYPTIACiB* Plinius Hiftorias naturalis conditor, lib. xxxvit. c. 32. etiam alios autores videtur effc fequutus, haec cnim ejus funt verba : Egre^ gia etiamnum Topazio gloria eft^ fuo virenti genertf & quum reperta eft^ pralata omnibus. Id accldtt in Arabia infula^ qtue Cytis 'ooca- tur\ in qua T^roglodyta pradones^ diuiiusfame & tempefiate pr^Jfi^ quum berbas radicejque effoderentj eruerunt Topa^on. Hac Archelai fententia ejl — Juba Topazon injulam in rubro mari a continent e did navigatime abejfe tra* dity nebulofam, & ideo quafitam f^epe navigan^ tibusj ex ea caufa nomen accepije. Topaz IN entm Troglodytarum lingua Jtgnijicationetn ha- bere qaarendi. Ex hac primum importatam Berenica regina^ qua fuit mater fequentis Ptolemaic a Philemone prafeSio regi^y ac mire placuijfe : & inde faStam Jlatuam Arjinoa Ptolemm Pbiladelphi uxori^ quaiuor cubitorum^ facratam in delubro^ quod aureum cognomina^ batur. Rccentiffimi auSlores & circa Thebaic dis Alahajirum oppidum nafci dicunt : & duo ejus genera faciunt^ prafoidem & cbryfopte- rry?:, fJmilem chryjoprajo. Ejus enim tota Ji^ ru'ihtiido ad porri fuccum dirigitur^ Eji autem MaNTISS^R JEOY-PTIACM 121 4iutem amplijjima gtmmarum. Eadtmfola no^ Milium limam fentit : cater a Naxio & cotibus foliuntur. Hac & ufu atteritur. Haec eadetn Plinius & lib. viV c. 34. confirmat, & fimul litum inlulge ma^s determinat : T^rogtodytice quamfrifcl Michoen^ alii Midoen dixere. Mom PentedaSlylos : infula Stena deine aliquot, H^- lonneji non pauciores : Cardamne^ Topazos^ qua gemm^ nomen dedit* £t paucis intpr* jedis, dd faucibus Rubri maris diflerens, • addit : Infula ibiCytis topaziumferens & ipfa. H«c infula Cytis quoque legitur Chytis^ in- ter Emendatiopes ex aliis Plinii Editioni- bus; eftque eadem infula, quai;n Ptolemasv^s -Geograph. lib. iv. c. 8. vocat rv6!}fjv. fed forte ex Plinio corrigendum nomen & mu- tandum in KuGig. Verum Infula Jopazos erat fita poft finum axcc6ct^ov, quod condat; ex fuperioribus: & £1 rede omnia penfitamus, id quoque pate- bit in Vicinia Topazi Infiilae fuiiie in littore jEgyptiaco maris Rubri Prbmontorium quod Ptolemacus vocat Bec^iov uKpa. Jam fi refpici* faus ad ea, quse omnes autores uno ore de Topazio 122 M:A,^iTt^,^S JE^'JEQtJV^^ T'l AC '^^^^ Topaz io tfiftantur, vidooaus. eapa fqjflfe wV rentem Sk vitm Jimilem. vEgyptii.lipg^ailia? mtrMtn folebant appellare ^i&&.KHifu. Frc^ montona.eis erant c(^rt$mi. un4P4py4%rar bonem Geogr. lib. xviu p;^ Cfc. 551 ?ft Afef Kipug : Sc irominB.^ap^Oj!rJs & ^af^Einejs gufdemv fillet. fignificaU(wi.i$^ i utl h«c pluri,- J^u-sjam m^Eipiftolis adijo. Dav. MichquUs : Goetdriga&, . 17.72, editis, oileadL Eojrct vitaque P^montorium ^Baizion j^gyptiisy feint : quod C^te vpc^ ^Qpa%in^ £apia. :a Plinio ^rva*am, & fimuLfapidem kk locis i^^^nwti'vhrofmMemy v»>,ed Uaf^jt^^epiyy. bene ' expriinic. - li^ • genere obfcrvanduxn eft,, in hoe Arabico latere M^yfXx^ plures olim £u« ifle iapidum pretioforum &(, imprirms: c >i- rentium genere, fodinas : Veteres jam Sma- regdum pmohtem ibi ^hfervamiit P^Qlem. ■ Geogr^ L ly. c. 5 ; &, recentiores ^odiaas Stixaragdi ki eodem Tbqbaidis loca ^ffig- iiant, nomlneiyS^e'^i-f/s^s^t^^ffri^notas. MvR- - TADi jferiptor Ar^bs mkabiKa iEgypti enu- merans, in Jiibix) iii Galiicam linguaai;a PfiTRO ¥atjti.ek coaverfo, p. 190. di%{is verbis verbis aflerit,jf&i//«^ Tapazi fniffQ mi Mgy^t& ftimma^n yieiniaSjfenes ; e regioneproviiacia* Niibi^ : Hasc certc hoc uofl;i^um ProroonjCorU ia»Bazk)n indigitant. Verum & Plinius circa Alabajiron oppidum Topazium repertam tef- tattfr : Quibus teftimoniis meam opinionem dte etymo Topazii magis confitmari cfedo. At forte quis regeret, Plinium originem yw:is ^opazin ex Lingua Troglpdytarum repetere, & fignificatum quarendl eidem trlbuere. At id mihi perfuafum^ Unguam Troglodytarum fuiffe -^gyptiam, vel affi- ncm ejufdem dialcftum, quam Roinani pro lingua peculiar! habebant. Delude id obferVatum velim, Plinium ex pluribu^ libris -cbhgefta in fuam hiftoriam redegifle, verum & aliquando unam rem cum altera confudifle ; Id jam diu, egfegio alias Hiftoriae Katuralis Scriptptl, Magnus Salmafius objecerat in Rxercltal. ad Solifium^ & hoc loco Plinium aliquid huttianum clTe pafium fufpicor, Infiila Cyth primus fuit locus, in quo Topazum eruerunt j ea ni fallor^^^r^i?/ habetfignificationem ; Ktw-f, koti'^ enim eft quarere in Lingua .^Egyptia, I ncque 124 MaNTISSJB iEoYPTIACJB. neque id multum abeft a KvOig nomine In- fulae : hoc Plinius perperam de voce Tofui'- %m intellexit, & ad earn tranftulit ; et(i id do- men revera, uti vidimus, a vitro & virenti colore fit ortum. Prasterea non frxile omnes virentes lapi-^ des, in iEgypti parte Arabiam fpeftante, repertos x:redo fuifle Topazios vel Smarag- dos ; neque enim tantas molis fuere gem- mae, ut Statuas quatuor cubitorum inde fierent : verum notiffima res eft, aliud lapi- dis vitrefcentis genus reperiri, quod a Mi- neralogis Anglis appellari folet Cock/e ; Gcr- manis id eft Shirl; a Wallerio appellatur, Corncus cryflalUfaiusy & a Linnaeo Borax lapidofus columnaris politus^ ^pyramtdihus tri^ quetris ; id copiofum, & faepein magn^ mo- lis fragmentis eft obvium, in Ruftia^ Suecia» Germania, & Peruvia Americae ; Sulpicor igitur imaginem Arfinoa? reginae ex hoc vel iimili lapide faflam fuifte, nee a verp proj* fus me aberrafte credo. Promontorium Mantissa ^oypTiAC-ffi. 125 V Promontoriutn Bazion, T^n-fi^-XKimTj/J- badfeini^ erat in vicinia Infulae ferpentariae feu Ophiodis, unde utrique idem nomen haefifle videtur. Orient! s Scriptores, qui S. Codicem variis Linguis interpretati funt, vocem Hebrseam mOfl, Exodi xxviii. Jobi xxviii. 19. & Ezech. xxviii. i3.omnes per virentem lapi- dem expreffcre ; quod fententiam de Topazii colore vitreo utique confirmat : Septiiagin- taviralis vero Interprctatio planiffime Tcwra- ^m habet, Vocem ToTTu^ioif ApocaL xxi. 20. adhi- bitam,Syrus interpres p* ^Kfl^Dper reddidit, & Graecum Z fuo Dolath exprimere co- natus eft : unde & forte elucefcit -^gyptio- rum 2C Giangiaj habuifle fbnum (imilem aliquatenus tq Dolath Syrorum &cto Z Gra^« coram. Argu- TT ^ .[ *27 ] — '•*"" • -'' '-"^'^ Arguihenta SeStibnuin LiB'ri de Byflb. ECT. Lnr\E difficultate argument!, & '^^ inftituti ratione - - p. i II. De nomine Byssi : e Graecis auflo* ribus & Latinis ; ubi nunc Grseca L5s^X viralis utitur voce ^wa-og ibi ''^hxxV^p: habent. Judseo- rum bpiniones. Genus eft lini, led afBoVei, i. e, xylini : ex -^- gypto ^&^lhdia. - - p*3, III. De Lfk«^s ^fllblis Sindone & ei/i5ol*/